1. Israel đưa ra lời đe dọa trực tiếp mạnh mẽ nhất tới Lãnh tụ tối cao Iran

Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz cho biết Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei “không thể tiếp tục tồn tại”. Đó là mối đe dọa trực tiếp mạnh mẽ nhất của Israel nhắm vào Ayatollah Ali Khamenei từ trước đến nay.

Theo hãng thông tấn The Associated Press, Katz cho biết: “Một nhà độc tài như Khamenei, nhà lãnh đạo một quốc gia như Iran và coi việc phá hủy Israel là sứ mệnh của mình, không thể tiếp tục tồn tại”.

“Lực Lượng Phòng Vệ Israel đã được chỉ thị và biết rằng để đạt được mọi mục tiêu, người đàn ông này hoàn toàn không nên tiếp tục tồn tại.”

Nhận xét của Katz được đưa ra sau các cuộc không kích của Iran vào Israel, tấn công vào các khu dân cư và một bệnh viện.

Iran cho biết họ đang nhắm vào các tòa nhà tình báo và liên lạc của Lực Lượng Phòng Vệ Israel ở gần đó.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã chấp thuận kế hoạch tấn công Iran và tham gia chiến dịch kéo dài nhiều ngày của Israel.

Nhưng Tổng thống Trump đang giữ lại lệnh cuối cùng để xem liệu Tehran có sẵn sàng từ bỏ chương trình hạt nhân và tránh khỏi số phận như vậy hay không.

Israel đã tấn công các địa điểm quân sự và hạt nhân của Iran kể từ thứ sáu, ngày 13 tháng 6, trong Chiến dịch “Rising Lion” hay “Sư Tử Trỗi Dậy”.

Họ cho biết họ phải hành động để ngăn chặn tham vọng hạt nhân của Iran. Israel cáo buộc Iran tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân và nuôi dưỡng ý định diệt chủng đối với nước này.

Nhưng Iran, quốc gia đã trả đũa Israel bằng hàng loạt cuộc tấn công bằng hỏa tiễn và máy bay điều khiển từ xa, lại nói rằng chương trình hạt nhân của họ là vì mục đích năng lượng dân sự.

[Newsweek: Israel Issues Strongest Direct Threat to Iran's Supreme Leader]

2. Iran đe dọa đóng eo biển Hormuz: Điều gì sẽ xảy ra?

Iran đã cảnh báo rằng họ có thể đóng eo biển Hormuz, một trong những điểm nghẽn vận chuyển dầu mỏ quan trọng nhất thế giới, để trả đũa việc Hoa Kỳ tham gia vào cuộc xung đột với Israel.

Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi, được hãng thông tấn bán chính thức Mehr trích dẫn phát biểu hôm Thứ Sáu, 20 Tháng Sáu, rằng: “Nếu Hoa Kỳ chính thức và có hành động tham chiến để ủng hộ những người theo chủ nghĩa phục quốc Do Thái, thì đó là quyền hợp pháp của Iran nhằm gây áp lực buộc Hoa Kỳ và các nước phương Tây phá vỡ hoạt động vận chuyển dầu mỏ dễ dàng của họ”.

“Iran có nhiều lựa chọn để đáp trả đối phương của mình,” Behnam Saeedi, một thành viên của đoàn chủ tịch Ủy ban An ninh Quốc gia của quốc hội được trích dẫn phát biểu. “Đóng eo biển Hormuz là một trong những lựa chọn tiềm năng.”

Các quan chức đưa ra phát biểu này trong bối cảnh căng thẳng gia tăng khi Tổng thống Trump được cho là đang tiến gần hơn đến việc ra lệnh tấn công quân sự vào các cơ sở hạt nhân của Iran.

Eo biển Hormuz là một tuyến đường thủy hẹp nối Vịnh Ba Tư với Vịnh Oman và Biển Ả Rập. Tại điểm hẹp nhất, eo biển rộng khoảng 21 dặm, với hai tuyến đường vận chuyển rộng hai dặm theo mỗi hướng.

Eo biển này giải quyết khoảng 26 phần trăm lượng dầu mỏ thương mại toàn cầu, khiến nó trở thành một trong những tuyến hàng hải quan trọng nhất về mặt chiến lược trên thế giới.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế lưu ý rằng bất kỳ sự gián đoạn nào đối với dòng chảy qua eo biển này cũng sẽ gây ra hậu quả đáng kể cho thị trường dầu mỏ thế giới.

Iran từ lâu đã khẳng định rằng họ có thể đóng eo biển Hormuz. Trong khi eo biển không thể bị “đóng” theo nghĩa truyền thống như khi người ta đóng một con đường không cho xe cộ qua lại - Iran có thể cố gắng làm cho tuyến đường thủy này trở nên quá nguy hiểm đối với hoạt động thương mại, làm gián đoạn hiệu quả hoạt động vận chuyển toàn cầu.

Trong Chiến tranh Iran-Iraq vào những năm 1980, Iran đã tấn công vào các tàu chở dầu và các cơ sở bốc xếp dầu bằng thủy lôi và hỏa tiễn, bao gồm cả hỏa tiễn hành trình Silkworm do Trung Quốc sản xuất, và sử dụng tàu cao tốc để quấy rối tàu chở dầu. Những hành động này không chặn hoàn toàn eo biển nhưng gây ra sự gia tăng mạnh về phí bảo hiểm vận chuyển và làm chậm trễ giao thông hàng hải.

Theo báo cáo năm 2012 của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Hoa Kỳ, gọi tắt là CRS, Iran có thể cố gắng cản trở eo biển này theo từng giai đoạn.

“Iran có thể bắt đầu bằng một lựa chọn ít bạo lực hơn và dần dần tiến tới các lựa chọn bạo lực hơn, hoặc thực hiện kết hợp các lựa chọn cực kỳ bạo lực ngay từ đầu”, báo cáo cho biết.

Các biện pháp khả thi được trích dẫn trong báo cáo bao gồm:

Tuyên bố eo biển đóng cửa đối với tàu thuyền mà không nêu rõ hậu quả có thể xảy ra đối với các tàu thuyền cố gắng đi qua vùng biển đó

Tuyên bố rõ ràng hơn rằng các tàu thuyền đi qua eo biển hoặc các khu vực khác của Vịnh Ba Tư có thể bị chặn lại và giam giữ hoặc bị tấn công

Bắn cảnh cáo vào các tàu thuyền đi qua eo biển hoặc các khu vực khác của Vịnh

Thả thủy lôi ở eo biển và các khu vực khác của Vịnh

Sử dụng tàu ngầm, tàu nổi, hỏa tiễn hành trình trên bờ và máy bay để tấn công các tàu hải quân nước ngoài hoạt động ở vùng biển bên ngoài Eo biển

Điều gì sẽ xảy ra?

Hành động đóng cửa eo biển Hormuz của Iran có thể sẽ gây ra phản ứng quân sự mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế.

“Việc đóng cửa hoàn toàn Eo biển Hormuz... trong tình hình hiện tại có vẻ là một sự kiện có khả năng xảy ra thấp. Nếu điều này xảy ra, nó không có khả năng kéo dài”, CRS cho biết.

Báo cáo cho biết thêm: “Điều này có thể gây ra phản ứng quân sự từ Hoa Kỳ và các nước khác, có thể không chỉ dừng lại ở việc tái lập hoạt động vận chuyển qua eo biển”.

“Iran cũng sẽ xa lánh các quốc gia hiện đang phản đối lệnh trừng phạt dầu mỏ rộng rãi hơn. Iran có thể có nhiều khả năng thực sự theo đuổi điều này nếu ít hoặc không có quốc gia nào muốn nhập khẩu dầu của mình.”

[Newsweek: Iran Threatens To Close Strait of Hormuz: What Would Happen?]

3. Lãnh tụ tối cao Iran đáp trả lời đe dọa trực tiếp của Israel đối với ông

Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei đã đáp trả lời đe dọa trực tiếp của Israel vào sáng nay rằng “nếu đối phương cảm thấy rằng chúng ta sợ chúng, chúng sẽ không buông tha cho chúng ta”.

“Tôi muốn nói với quốc gia thân yêu của chúng ta rằng nếu đối phương cảm thấy rằng các bạn sợ chúng, chúng sẽ không buông tha cho các bạn. Hãy tiếp tục hành vi mà các bạn đã có cho đến ngày hôm nay; hãy tiếp tục hành vi này với sức mạnh”, ông nói.

Liên quan đến yêu sách của Tổng thống Trump rằng Iran phải đầu hàng vô điều kiện, ông cho biết: “Chính sự thật là những người bạn Mỹ của chế độ Do Thái đã tham gia vào vấn đề này và nói những điều như vậy là dấu hiệu cho thấy sự yếu kém và bất lực của chế độ đó”.

[NBC News: Iran's Supreme Leader responds to Israel's direct threat to him]

4. Tổng thống Donald Trump tiến gần hơn đến việc ném bom Iran

Tổng thống Trump đã tiến gần hơn tới việc ra lệnh tấn công quân sự vào các cơ sở hạt nhân của Iran, phê duyệt các kế hoạch tấn công nhưng chưa cho phép thực hiện cuộc tấn công, tờ The Wall Street Journal đưa tin.

Tưởng cũng nên biết thêm: Không quân Israel có thể làm được hầu như mọi chuyện nhưng có một chuyện chắc chắn họ không làm được, mà phải dựa vào Hoa Kỳ. Israel không có quả bom nào có thể xuyên thủng và phá hủy các nhà máy hạt nhân được chôn sâu trong vách núi hay dưới lòng đất. Nhà máy hạt nhân Fordow của Iran gần thành phố Qom là một ví dụ. Không quân Hoa Kỳ mới có khả năng đó. Giải pháp thay thế khá nguy hiểm là tung biệt kích vào chiếm nhà máy rồi tìm cách phá hủy từ từ. Tuy nhiên, giải pháp đó rất chông gai.

Nhiều nguồn tin cho biết Tổng thống Trump vẫn chưa quyết định về việc có nên tấn công hay không, trong bối cảnh có nhiều nghi ngờ về việc liệu bom xuyên phá vũ khí hạng nặng, gọi tắt là MOP của Mỹ có thể phá hủy được nhà máy hạt nhân Fordow được chôn sâu và kiên cố của Iran gần thành phố Qom hay không.

Trong khi đó, Israel và Iran đã trao đổi các cuộc không kích và hỏa tiễn, làm gia tăng căng thẳng vốn đã nghiêm trọng trong khu vực.

Các quan chức cao cấp nói với nhiều hãng thông tấn, bao gồm cả CNN, rằng Tổng thống Trump ít bị thuyết phục bởi các lựa chọn ngoại giao và ngày càng cởi mở hơn với can thiệp quân sự, ngay cả khi ông vẫn giữ bí mật về ý định cuối cùng của mình.

“Tôi có ý tưởng về việc phải làm gì, nhưng tôi vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng,” Tổng thống Trump nói với các phóng viên tại Phòng Bầu dục vào thứ Tư. “Tôi thích đưa ra quyết định cuối cùng một giây trước khi đến hạn, bạn biết đấy, vì mọi thứ thay đổi. Ý tôi là, đặc biệt là với chiến tranh.”

Viễn cảnh hành động quân sự của Hoa Kỳ chống lại cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran sẽ gây ra hậu quả sâu rộng đối với lợi ích an ninh của Hoa Kỳ, thị trường năng lượng toàn cầu và khu vực Trung Đông bất ổn. Israel và Iran đang tiến hành các cuộc giao tranh trực tiếp, với hàng trăm người thiệt mạng và cả hai bên đều phóng hỏa tiễn.

Việc Hoa Kỳ có tham gia cuộc chiến hay không có thể định hình sự ổn định của khu vực trong nhiều năm, thử thách các liên minh của Hoa Kỳ ở Âu Châu và vùng Vịnh, và tạo ra tiền lệ nguy hiểm đối với việc thực thi không phổ biến vũ khí hạt nhân. Các nhà lãnh đạo Quốc hội và người biểu tình trên toàn quốc đã cảnh báo về nguy cơ xảy ra cuộc chiến tranh thứ ba của Hoa Kỳ ở Trung Đông trong thế kỷ này.

Tổng thống Trump đã phê duyệt riêng các kế hoạch quân sự để hành động chống lại Iran nhưng cho đến nay vẫn chưa thực hiện, The Wall Street Journal đưa tin hôm thứ Tư. Những người quen thuộc với các cuộc thảo luận cho biết tổng thống đang trì hoãn để xem liệu Iran có dừng tham vọng hạt nhân của mình hay không.

Theo tờ báo này, Hoa Kỳ có khả năng tấn công vào cơ sở làm giàu uranium Fordow của Iran.

“Tôi có thể làm điều đó, tôi có thể không làm điều đó”, Tổng thống Trump nói, khi bị hỏi liệu ông có tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran hay không. “Tuần tới sẽ rất quan trọng, có thể ít hơn một tuần”.

Bom MOP có thể không bảo đảm phá hủy Fordow

Sự do dự của tổng thống tập trung vào việc liệu những quả bom phá hầm trú ẩn kiên cố nặng nhất của quân đội Hoa Kỳ - cụ thể là bom xuyên phá vũ khí hạng nặng, gọi tắt là MOP hay bom GBU-57/B - có thực sự có khả năng phá hủy cơ sở làm giàu uranium Fordow, nằm sâu dưới một ngọn núi cách thành phố linh thiêng Qom 18 dặm hay không.

Quả bom nặng 13600 kg được các kỹ sư quân sự Hoa Kỳ thiết kế để phá hủy các mục tiêu sâu dưới lòng đất mà không có bụi phóng xạ và là vũ khí phi hạt nhân duy nhất trong kho vũ khí của Hoa Kỳ có khả năng tấn công cơ sở hạt nhân Fordow. Không rõ liệu Hoa Kỳ có cung cấp vũ khí này cho Israel hay không.

Tổng thống Trump đã hỏi các viên chức Ngũ Giác Đài rằng liệu MOP có loại bỏ được Fordow không, và ông được trả lời là họ tự tin. Nhưng bản thân tổng thống dường như không hoàn toàn bị thuyết phục, Axios đưa tin hôm thứ Tư, trích dẫn lời một viên chức Hoa Kỳ; Fordow được coi là cơ sở làm giàu hạt nhân tiên tiến nhất của Iran.

Tổng thống Trump cho biết hôm thứ Tư rằng chỉ có Hoa Kỳ mới có khả năng phá hủy Fordow, “nhưng điều đó không có nghĩa là tôi sẽ làm điều đó”.

Tổng thống nói thêm: “Mọi người đã hỏi tôi về điều đó, nhưng tôi vẫn chưa đưa ra quyết định”.

Tổng thống Trump cũng muốn chắc chắn rằng sự can thiệp quân sự của Hoa Kỳ là cần thiết và sẽ đạt được mục tiêu phá hủy chương trình hạt nhân của Iran. Ông cũng muốn tránh việc Washington bị kéo vào một cuộc chiến tranh kéo dài trong khu vực, các quan chức Hoa Kỳ cho biết.

“Chúng tôi sẽ sẵn sàng tấn công Iran. Chúng tôi vẫn chưa tin rằng chúng tôi cần thiết. Và chúng tôi muốn không cần thiết, nhưng tôi nghĩ tổng thống vẫn chưa tin rằng chúng tôi cần thiết”, một quan chức Hoa Kỳ cho biết.

Tổng thống Trump đã đưa ra một loạt tuyên bố mơ hồ nhưng ngày càng mang tính hiếu chiến về khả năng Mỹ tấn công Iran.

“Bạn không thực sự nghĩ rằng tôi sẽ trả lời câu hỏi đó”, Tổng thống Trump nói hôm thứ Tư khi bị ép hỏi liệu ông đã đưa ra quyết định về vấn đề này hay chưa. “Bạn thậm chí còn không biết rằng tôi sẽ làm điều đó. Bạn biết đấy, tôi có thể làm; tôi có thể không làm. Ý tôi là, không ai biết tôi sẽ làm gì”.

Sau ngày hôm đó, tổng thống nói: “Tôi có ý tưởng về việc phải làm gì. Nhưng tôi chưa đưa ra quyết định cuối cùng—tôi thích đưa ra quyết định cuối cùng một giây trước khi đến hạn, bạn biết đấy, vì mọi thứ thay đổi. Ý tôi là, đặc biệt là với chiến tranh, mọi thứ thay đổi cùng với chiến tranh. Nó có thể đi từ thái cực này sang thái cực khác. Chiến tranh là rất tệ.”

Sự thù địch gia tăng

Lực lượng Israel tiếp tục chiến dịch chống lại các địa điểm hỏa tiễn và cơ sở hạt nhân của Iran, nhắm vào lò phản ứng Khondab gần Arak và các địa điểm tại Natanz và Tehran. Iran trả đũa bằng khoảng 400 hỏa tiễn và hàng trăm máy bay điều khiển từ xa bắn vào Israel, giết chết ít nhất 24 người và làm bị thương hàng trăm người khác.

Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei cảnh báo về “thiệt hại không thể khắc phục” nếu Hoa Kỳ tham gia cuộc xung đột.

Trong khi đó tại Hoa Kỳ, các Thượng nghị sĩ Dân chủ và một số Thượng nghị sĩ Cộng hòa đã kêu gọi Tổng thống Trump tìm kiếm sự cho phép của Quốc hội trước bất kỳ hành động quân sự nào, với Thượng nghị sĩ Dân chủ Virginia Tim Kaine đưa ra nghị quyết về quyền lực chiến tranh.

[Newsweek: Donald Trump Moves Closer to Bombing Iran]

5. Starmer cảnh báo Tổng thống Trump phải hạ nhiệt căng thẳng ở Iran

Thủ tướng Anh Keir Starmer đã kêu gọi Tổng thống Donald Trump hoãn hành động quân sự chống lại Iran vào thứ năm, cảnh báo về “nguy cơ leo thang thực sự” ở Trung Đông khi ông thúc đẩy nhiều cuộc đàm phán hơn về chương trình hạt nhân của Iran.

Starmer, người đã cố tình tránh chia rẽ với Tổng thống Trump kể từ khi tổng thống Hoa Kỳ trở lại Tòa Bạch Ốc vào tháng Giêng, nói với các phóng viên rằng các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran - mục tiêu chính của các cuộc ném bom của Israel trong những ngày gần đây - vẫn là “cách giải quyết vấn đề này”.

Starmer cho biết: “Rõ ràng là tất cả chúng ta, bao gồm cả Vương quốc Anh, đều rất quan ngại về chương trình hạt nhân mà Iran đang phát triển, chúng ta đã quan ngại về điều đó từ lâu rồi”.

“Ngoài ra, chúng ta hoàn toàn công nhận quyền tự vệ của Israel, nhưng nguyên tắc là chúng ta cần phải giảm leo thang vấn đề này.”

Ông nói thêm: “Có nguy cơ thực sự về sự leo thang ở đây, tác động đến khu vực, có thể vượt ra ngoài khu vực, tương tự như Gaza, và rõ ràng là nó đã tác động đến nền kinh tế”.

Bình luận của Starmer được đưa ra sau khi tờ Spectator đưa tin rằng Bộ Trưởng Tư Pháp Anh Richard Hermer đã nêu lên những lo ngại về mặt pháp lý về khả năng Anh tham gia vào cuộc xung đột, có thể liên quan đến việc sử dụng căn cứ không quân chung Anh-Mỹ tại Diego Garcia, một phần lãnh thổ hải ngoại của Anh ở Ấn Độ Dương.

Starmer từ chối bình luận trực tiếp về những báo cáo đó, nói rằng: “Lời khuyên của luật sư không bao giờ được bất kỳ chính phủ nào tiết lộ, nhưng tôi có thể cho bạn biết nguyên tắc - mục đích thực sự là giảm leo thang”.

Về Iran, ông nói: “Rất rõ ràng: Đúng, chúng ta cần giải quyết chương trình hạt nhân, tôi không nghi ngờ gì về điều đó, nhưng tốt hơn là giải quyết như một kết quả đàm phán”.

Ông nói thêm: “Hãy hạ nhiệt và đi đến điểm đó.

“Đã có một số vòng thảo luận với Hoa Kỳ. Với tôi, đó là cách giải quyết vấn đề này.”

Phát ngôn nhân của Starmer nói với các phóng viên vào thứ năm rằng việc giảm leo thang vẫn là “ưu tiên” của chính phủ liên quan đến cuộc xung đột, và rằng “chúng tôi không muốn thấy bất cứ điều gì làm tình hình trở nên tồi tệ hơn”.

Khi được hỏi liệu Anh có thể ngăn chặn Hoa Kỳ sử dụng Diego Garcia để tấn công Iran hay không, phát ngôn nhân đã từ chối thảo luận về các giả thuyết đạo đức hoặc “suy đoán về các hoạt động trong tương lai”.

Ngoại trưởng Anh David Lammy sẽ thảo luận về cuộc khủng hoảng vào tối thứ năm với Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio trong chuyến đi tới Washington.

BBC đưa tin hôm thứ Năm rằng hàng chục máy bay phản lực quân sự của Hoa Kỳ hiếm khi được nhìn thấy bên ngoài đất nước đã hạ cánh tại RAF Lakenheath ở Suffolk, Anh vào tối thứ Tư. Đài truyền hình này đã trích dẫn một quan chức quốc phòng Hoa Kỳ, người đã từ chối cung cấp thông tin chi tiết về việc điều động do “an ninh hoạt động”.

[Politico: Starmer warns Trump to de-escalate in Iran]

6. Putin và Tập lên án Israel

Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm, trong đó cả hai đều lên án Israel tấn công Iran, Điện Cẩm Linh cho biết.

Reuters đưa tin, trợ lý của Putin là Yuri Ushakov cho biết hai đồng minh đã lên án “hành động của Israel vi phạm Hiến chương Liên Hiệp Quốc và các chuẩn mực khác của luật pháp quốc tế”.

Ông Tập kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức và cảnh báo xung đột giữa Israel và Iran có nguy cơ lan sang các nước khác trong khu vực.

Theo hãng thông tấn chính thức Tân Hoa Xã, ông Tập Cận Bình đã phát biểu trong cuộc gọi rằng: “Nếu xung đột tiếp tục leo thang, không chỉ các bên xung đột phải chịu tổn thất lớn hơn mà các nước trong khu vực cũng sẽ chịu thiệt hại rất lớn”.

“Các bên trong cuộc xung đột, đặc biệt là Israel, nên ngừng bắn càng sớm càng tốt để ngăn chặn tình hình leo thang và kiên quyết tránh chiến tranh lan rộng”, ông nói thêm.

[Newsweek: Putin and Xi Condemn Israel]

7. Hoa Kỳ thúc đẩy các đồng minh hạn chế tập trung vào Ukraine trong thông cáo chung của Hội nghị thượng đỉnh NATO

Oleksandr Merezhko, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Quốc Hội Ukraine, phàn nàn rằng Hoa Kỳ đang gây áp lực buộc các đồng minh Âu Châu hạn chế nhắc đến Ukraine trong thông cáo cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh NATO vào tuần tới, một động thái mang tính biểu tượng báo hiệu sự suy giảm sự ủng hộ dành cho Kyiv dưới thời chính quyền Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.

Các quan chức của Tổng thống Trump đã thúc đẩy các đồng minh NATO đồng ý hạn chế đề cập đến Ukraine trong thông cáo chung, một tài liệu được ban hành khi kết thúc hội nghị thường niên nêu rõ các ưu tiên của liên minh an ninh, theo nhiều nguồn tin ở Washington và Âu Châu nắm rõ các cuộc đàm phán.

Một quan chức Âu Châu đã xem bản dự thảo cho biết với Newsweek rằng bản dự thảo hiện tại của thông cáo chung của hội nghị thượng đỉnh chỉ đề cập thoáng qua đến khả năng phòng thủ của Ukraine và không có tuyên bố chung về sự ủng hộ dành cho Kyiv.

Tòa Bạch Ốc không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận từ Newsweek.

Nếu Hoa Kỳ và các thành viên NATO khác chấp thuận dự thảo, điều này sẽ thể hiện sự thay đổi so với những tuyên bố ủng hộ mạnh mẽ dành cho Ukraine được đưa ra vào cuối các hội nghị thượng đỉnh NATO được tổ chức dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden sau khi Nga xâm lược Ukraine năm 2022.

“Người dân ở Mạc Tư Khoa, Bắc Kinh và các thủ đô lớn khác trên thế giới đang xem xét kỹ lưỡng cách Hoa Kỳ và NATO mô tả tình hình an ninh quốc tế”, Jeff Rathke, chủ tịch Viện Mỹ-Đức tại Đại học Johns Hopkins, cho biết. “Nếu NATO rút lui khỏi những gì đã cam kết trước đó tại hội nghị thượng đỉnh, thì đó là một tín hiệu yếu kém mà rất nhiều người sẽ nhận ra”.

Các thành viên NATO dự kiến sẽ thực hiện một số bước tại hội nghị thượng đỉnh để thể hiện sự ủng hộ đối với Ukraine. Tổng thư ký Mark Rutte đã kêu gọi các quốc gia thành viên tăng chi tiêu quốc phòng hàng năm để ngăn chặn Nga.

Theo một số nguồn tin, liên minh dự kiến sẽ công bố mục tiêu chi tiêu mới là 5 phần trăm tại hội nghị thượng đỉnh. Con số này sẽ bao gồm 3,5 phần trăm chi tiêu cho các chương trình quốc phòng cốt lõi và 1,5 phần trăm cho cơ sở hạ tầng và hậu cần liên quan đến quân sự. Kế hoạch này đại diện cho một chiến thắng đáng kể cho Tổng thống Trump, người từ lâu đã kêu gọi các thành viên NATO tăng cường chi tiêu quốc phòng.

Trong những tháng gần đây, Vương quốc Anh, Pháp và các nước khác cũng đã cam kết tăng viện trợ quân sự cho Ukraine, quốc gia đang dựa vào sự hỗ trợ của phương Tây trong cuộc chiến chống lại Nga.

Viện trợ này đã làm gia tăng căng thẳng giữa Âu Châu và Hoa Kỳ kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức, tuyên bố sẽ nhanh chóng chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.

Chính quyền đã làm trung gian cho các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine, nhưng các cuộc đàm phán vẫn chưa đạt được bất kỳ đột phá có ý nghĩa nào cho đến nay. Tổng thống Trump đã bày tỏ sự thất vọng với cả hai nước vì không đạt được thỏa thuận, nhưng ông thường xuyên chỉ trích Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy hơn là Putin.

Hiện vẫn chưa rõ liệu Tổng thống Trump có ủng hộ dự luật của Thượng viện áp đặt lệnh trừng phạt mới đối với Mạc Tư Khoa hay gói viện trợ quân sự mới cho Ukraine sau khi nguồn tài trợ hiện tại cho Kyiv hết hạn hay không.

Một thông cáo chung của hội nghị thượng đỉnh NATO gần như không đề cập đến Ukraine sẽ là sự tương phản rõ rệt với các tuyên bố mà liên minh an ninh đưa ra trong nhiều năm qua. Liên minh đã bày tỏ sự ủng hộ rõ ràng đối với Ukraine khi kết thúc hội nghị thượng đỉnh thường niên năm ngoái, do chính quyền Tổng thống Biden tổ chức tại Washington.

Thông cáo năm 2024 cho biết: “Cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine đã phá vỡ hòa bình và ổn định ở khu vực Euro-Đại Tây Dương và làm suy yếu nghiêm trọng an ninh toàn cầu”.

NATO cam kết trong tài liệu này sẽ “tăng cường sự hỗ trợ lâu dài cho Ukraine để nước này có thể giành chiến thắng trong cuộc chiến giành tự do”.

Các quan chức Ukraine cho biết họ hy vọng các đồng minh NATO sẽ ưu tiên Ukraine tại hội nghị thượng đỉnh mà không khiến Tổng thống Trump tức giận, người đã dành cả tuần qua để tập trung vào cuộc chiến đang leo thang giữa Israel và Iran.

“Họ đang nghĩ về cách thúc đẩy Ukraine về mặt ngoại giao tại Hội nghị thượng đỉnh NATO và cách không gây thù địch với Tổng thống Trump. Đây là một thách thức khó khăn”, Oleksandr Merezhko nói với Newsweek.

Ông nói thêm: “Trong thông cáo cuối cùng, tôi muốn thấy có điều gì đó đề cập đến việc hỗ trợ Ukraine”.

[Newsweek: U.S. Pushing Allies to Limit Focus on Ukraine in NATO Summit Communique]

8. Hoa Kỳ ban hành cảnh báo an ninh cho căn cứ lớn nhất Trung Đông

Hoa Kỳ đã ban hành cảnh báo an ninh đối với việc tiếp cận căn cứ không quân lớn nhất Trung Đông tại Doha ở Qatar trong bối cảnh xung đột giữa Israel và Iran đang leo thang.

Lời cảnh báo này, cùng với việc tái điều động các tài sản quân sự trong khu vực, báo hiệu Hoa Kỳ đang tăng cường phòng thủ và sẵn sàng chống lại các mối đe dọa có thể xảy ra từ Iran hoặc các nhóm ủy nhiệm trong khu vực trước một cuộc tấn công tiềm tàng vào Iran.

Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth phát biểu trước một ủy ban Thượng viện vào thứ Tư rằng quân đội Hoa Kỳ đã sẵn sàng thực hiện bất kỳ quyết định nào mà Tổng thống Trump đưa ra liên quan đến Iran.

“Vì lý do thận trọng và trước tình hình thù địch đang diễn ra trong khu vực, Đại sứ quán Hoa Kỳ đã khuyến cáo nhân viên của mình tăng cường cảnh giác và tạm thời hạn chế quyền ra vào Căn cứ Không quân Al Udeid”, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Qatar cho biết trong một cảnh báo an ninh trên trang web của mình.

“Chúng tôi khuyến cáo công dân Hoa Kỳ tại Qatar thực hiện các biện pháp phòng ngừa tương tự”, tuyên bố nói thêm. Hoa Kỳ có căn cứ không quân lớn nhất Trung Đông là Al-Udeid, tại Qatar, nơi cũng có các căn cứ quân sự khác của Hoa Kỳ.

Trước đó, Iran đã đe dọa sẽ tấn công các mục tiêu của Hoa Kỳ trong khu vực nếu nước này bị Hoa Kỳ hoặc Israel tấn công.

Trong chuyến thăm cao cấp tới Qatar vào tháng trước, Tổng thống Trump đã đến căn cứ Al-Udeid, nơi ông phát biểu trước quân đội rằng: “Không chuyến thăm nào tới vùng Vịnh được coi là trọn vẹn nếu không dừng lại để chào những người giữ cho nước Mỹ an toàn, vững mạnh và tự do”.

[Newsweek: U.S. Issues Security Warning for Biggest Middle East Base]

9. Herzog của Israel nói rằng mục tiêu của chúng tôi không phải là thay đổi chế độ Iran

Tổng thống Israel Isaac Herzog cho biết Israel không nhắm trực tiếp vào Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei trong các cuộc tấn công vào Iran nhưng việc loại bỏ ông này cuối cùng sẽ có lợi cho người dân Iran.

“Chúng tôi không coi Khamenei là một mục tiêu, cũng không có mục tiêu thay đổi chế độ,” Herzog nói trong một cuộc phỏng vấn hôm thứ Năm với mạng lưới Axel Springer Global Reporters, trong đó POLITICO là thành viên. “Nhưng về mặt lịch sử, đó có thể là một tác dụng phụ rõ ràng của những hậu quả lịch sử lớn sẽ mang lại lợi ích cho người dân Iran,” ông nói thêm.

Trước đó vào thứ năm, Bộ trưởng Quốc phòng Do Thái Israel Katz đã đưa ra lời đe dọa mạnh mẽ đối với nhà lãnh đạo Iran, nói rằng ông ta “không thể tiếp tục tồn tại”.

Bình luận của Bộ trưởng Quốc phòng Do Thái được đưa ra trong bối cảnh có các đồn đoán tình báo cho rằng Israel đã mất dấu của Ayatollah Ali Khamenei sau khi ông này thay đổi đội cận vệ và bắt những người xung quanh phải tắt hết các thiết bị liên lạc cá nhân.

Hôm thứ Ba, 17 Tháng Sáu, Tổng thống Trump nói rằng Hoa Kỳ biết Khamenei đang trốn ở đâu nhưng chưa muốn giết ông ta, ít nhất là vào thời điểm hiện nay. Điều đó có lẽ không còn đúng nữa. Các quan sát viên cho rằng vụ tấn công vào bệnh viện Soroka ở miền nam Israel vào hôm Thứ Năm, 19 Tháng Sáu, và sự gia tăng nhanh chóng các cuộc tấn công dữ dội bằng hỏa tiễn đạn đạo của Iran cho thấy Khamenei đã tìm được một nơi ẩn náu an toàn.

Trong khi Herzog cho biết ông nhìn thấy cơ hội thay đổi chế độ ở Tehran, ông nhấn mạnh rằng mục tiêu chính của Israel là tập trung vào việc loại bỏ các chương trình hạt nhân và hỏa tiễn của Iran, mà ông cho là mối đe dọa đối với an ninh toàn cầu.

“Chúng ta đang giải quyết chương trình hạt nhân của Iran, một con quái vật, một con quái vật bạch tuộc và có nhiều thành phần, và chúng ta cần phải loại bỏ và phân định năng lực của chúng,” ông nói.

Nói về khả năng Hoa Kỳ tham gia vào cuộc xung đột, Herzog cho biết: “Chúng tôi tôn trọng Tổng thống Trump … Chúng tôi nghĩ rằng Tổng thống Trump có trí tuệ, năng lực và hiểu rõ tình hình. Tôi nghĩ rằng đây là cơ hội hiếm có để loại bỏ mối đe dọa đang bao trùm thế giới.”

Tổng thống Israel cũng hoan nghênh sự ủng hộ của Thủ tướng Đức Friedrich Merz, người đã ca ngợi Israel vì đã làm “công việc bẩn thỉu” cho phương Tây.

“Tôi khen ngợi Friedrich Merz vì sự sáng suốt về mặt đạo đức và giọng nói rõ ràng vì ông ấy nói sự thật,” Herzog nói. “Chúng tôi đang bảo vệ Âu Châu. Chúng tôi đang bảo vệ Hoa Kỳ.”

Các Ngoại trưởng Đức, Anh và Pháp sẽ gặp các quan chức Iran tại Geneva vào thứ sáu để tìm kiếm giải pháp ngoại giao cho cuộc khủng hoảng Iran-Israel.

Herzog cho biết Israel vẫn cởi mở với ngoại giao: “Ngoại giao luôn có thể là một phần của giải pháp. Chúng tôi không bao giờ nói không”.

Khi được hỏi điều gì sẽ xảy ra nếu Hoa Kỳ chọn không can thiệp, Herzog nói: “Chúng tôi biết phải làm gì. Chúng tôi đã chứng minh rằng chúng tôi biết phải làm gì.”

[Politico: Iran regime change not our aim, Israel’s Herzog says]

10. Israel tấn công lò phản ứng hạt nhân không hoạt động ở Iran

Phát ngôn nhân Lực Lượng Phòng Vệ Israel, Chuẩn Tướng Effie Defrin, cho biết Lực lượng Phòng vệ Israel, gọi tắt là IDF, đã tấn công một lò phản ứng hạt nhân không hoạt động trong số hàng chục mục tiêu ở Iran, chủ yếu là ở thủ đô Tehran. Chuẩn Tướng Effie Defrin cho biết bốn mươi máy bay phản lực của Không quân Israel đã tham gia vào các cuộc tấn công trong đêm cho đến hết ngày thứ năm, 19 tháng 6.

“Là một phần của cuộc không kích và là một phần trong nỗ lực rộng lớn nhằm ngăn chặn chế độ Iran sở hữu vũ khí hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân ở khu vực Arak của Iran đã bị tấn công, bao gồm cả cấu trúc lõi lò phản ứng, một thành phần quan trọng trong sản xuất plutonium”, Chuẩn Tướng Effie Defrin cho biết.

“Việc xây dựng lò phản ứng bắt đầu vào năm 1997 nhưng không hoàn thành do sự can thiệp của cộng đồng quốc tế. Lò phản ứng ban đầu được thiết kế để sản xuất plutonium cấp vũ khí, có khả năng cho phép phát triển vũ khí hạt nhân.”

Chuẩn Tướng Effie Defrin cho biết cuộc không kích của Israel “nhằm vào bộ phận dùng để sản xuất plutonium, nhằm ngăn chặn lò phản ứng được phục hồi và sử dụng cho mục đích phát triển vũ khí hạt nhân”.

Iran nói rằng họ không cố gắng chế tạo vũ khí hạt nhân. Họ nói rằng chương trình hạt nhân của họ nhằm mục đích năng lượng dân sự và cáo buộc Israel về “cuộc chiến xâm lược”.

Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran, gọi tắt là AEOI xác nhận vụ tấn công vào một cơ sở hạt nhân ở Arak. Họ cho biết một lò phản ứng nghiên cứu và Khu phức hợp Nước nặng Shohadaye Khandab đã bị tấn công.

Trong một tuyên bố được truyền thông nhà nước Iran đưa tin, AEOI cho biết không có thương vong và “không có nguy hiểm hay tổn hại nào đối với người dân trong khu vực”.

Quân đội Israel cũng cho biết họ đã tấn công “một địa điểm phát triển vũ khí hạt nhân ở khu vực Natanz”.

Chuẩn Tướng Effie Defrin nhấn mạnh rằng: “Cơ sở này chứa các thành phần và thiết bị chuyên dụng được sử dụng để thúc đẩy phát triển vũ khí hạt nhân, và các dự án được thiết kế để đẩy nhanh chương trình hạt nhân của chế độ này đã được tổ chức tại đó”.

Israel cũng tấn công vào các “cơ sở sản xuất quân sự” để chế tạo hỏa tiễn đạn đạo và hệ thống phòng không, cũng như “các khẩu đội phòng không, địa điểm lưu trữ hỏa tiễn đất đối đất, hệ thống radar phát hiện và thiết bị phát hiện thuộc về chế độ Iran”.

[Newsweek: Israel Strikes Inactive Nuclear Reactor in Iran]

11. Nga cảnh báo về thảm họa giống Chernobyl ở Iran

Nga đang bày tỏ lo ngại về khả năng xảy ra một cuộc tấn công vào nhà máy điện hạt nhân Bushehr của Iran, nơi có các chuyên gia làm việc.

Alexei Likhachev, Tổng giám đốc điều hành công ty năng lượng nguyên tử nhà nước Nga Rosatom, cho biết việc tấn công Bushehr có thể dẫn đến thảm họa giống như Chernobyl, truyền thông nhà nước đưa tin.

Likhachev cho biết một số chuyên gia hạt nhân người Nga làm việc tại Bushehr đã được chuyển đi, mặc dù một số người khác vẫn ở lại đó.

Dmitry Peskov, phát ngôn nhân của Putin, cho biết Israel đã hứa với Nga rằng họ sẽ bảo đảm an toàn cho các chuyên gia của mình làm việc tại Bushehr.

“Chúng tôi duy trì mối quan hệ rất tốt đẹp và tin cậy với Israel,” Peskov cho biết trong một cuộc phỏng vấn với RBC-TV.

“Mới ngày hôm qua, Putin đã đề cập rằng có một thỏa thuận với Israel rằng các chuyên gia của chúng tôi làm việc tại Bushehr sẽ không gặp nguy hiểm và không bị đe dọa tấn công.”

Peskov cho biết sự an toàn của các chuyên gia Nga xuất phát từ mối quan hệ tin cậy với Israel. “Cuộc đối thoại của chúng tôi với Israel và bản chất tin cậy của cuộc đối thoại này cho phép chúng tôi đạt được những sự hiểu biết như vậy. Điều này rất quan trọng”, Peskov nói.

Tuy nhiên, ông nói thêm rằng Nga vẫn là đối tác của Iran, một trong những đồng minh quan trọng của nước này.

“Tổng thống Putin chắc chắn có nhiều tiềm năng để thực hiện một số hoạt động hòa giải”, Peskov cho biết, sau khi Putin đề nghị làm trung gian giữa Israel và Iran để chấm dứt cuộc xung đột hiện tại.

“ Cần có các dịch vụ trung gian, nhưng đồng thời vẫn còn nhiều vấn đề chưa được giải quyết.”

[Kyiv Independent: Russia warns of Chernobyl-like catastrophe in Iran]

12. Iran đưa ra cảnh báo mới cho Hoa Kỳ - ‘Tất cả các lựa chọn cần thiết đều được cân nhắc’

Hôm Thứ Sáu, 20 Tháng Sáu, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi cảnh báo rằng “mọi phương án cần thiết đều đang được cân nhắc” để đáp trả một cuộc tấn công tiềm tàng của Hoa Kỳ.

Tổng thống Trump đã cân nhắc tấn công Iran nhằm làm suy yếu năng lực hạt nhân của nước này trong bối cảnh lo ngại rằng nước này có thể đang phát triển vũ khí hạt nhân, điều mà tổng thống đã tuyên bố là không thể, trong bối cảnh xung đột đang diễn ra giữa Israel và Iran.

Xung đột leo thang vào tuần trước sau khi Israel tấn công Iran nhằm vào các năng lực hạt nhân. Hai nước đã liên tục tấn công qua lại trong những ngày gần đây, làm dấy lên lo ngại về khả năng xảy ra một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn liên quan đến Hoa Kỳ. Cuộc xung đột có thể định hình lại các vấn đề trong khu vực và trên toàn cầu trong nhiều năm tới.

Lời cảnh báo được đưa ra khi Tổng thống Trump được cho là đang cân nhắc ý tưởng tấn công trực tiếp vào Iran, trong khi Hoa Kỳ đã cung cấp hỗ trợ quân sự cho Israel trong bối cảnh xung đột leo thang với Tehran.

“Nếu Hoa Kỳ muốn tích cực can thiệp để hỗ trợ Israel, Iran sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc sử dụng các công cụ của mình để dạy cho những kẻ xâm lược một bài học và tự vệ”, hãng thông tấn Tass của Nga đưa tin, trích dẫn phương tiện truyền thông Iran. “Những người ra quyết định quân sự của chúng tôi có tất cả các lựa chọn cần thiết trên bàn”, ông nói.

“Khuyến nghị của chúng tôi đối với Hoa Kỳ là ít nhất hãy đứng yên nếu họ không muốn ngăn chặn hành động xâm lược của Israel”, nhà ngoại giao Iran cho biết.

Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt phát biểu với các phóng viên tại một cuộc họp báo rằng Tổng thống Trump sẽ “đưa ra quyết định trong vòng hai tuần tới” về việc có tham gia chiến tranh hay không.

Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran hôm thứ Năm đã đe dọa sẽ có phản ứng “ngay lập tức” đối với bất kỳ bên thứ ba nào can thiệp vào cuộc xung đột đang diễn ra với Israel, mặc dù không đề cập cụ thể đến Hoa Kỳ. Hoa Kỳ có nhiều căn cứ trong khu vực mà một số người lo ngại có thể trở thành mục tiêu của Iran.

Tổng thống Trump vẫn chưa xác nhận ông dự định làm gì về cuộc xung đột. Ông được cho là đã xem xét các lựa chọn tấn công nhưng đang chờ xem liệu Iran có hạ nhiệt các hoạt động hạt nhân của mình hay không. Ông biết về nỗ lực ngoại giao đang được thực hiện, với các quan chức Liên Hiệp Âu Châu họp với Ngoại trưởng Iran tại Thụy Sĩ vào thứ sáu.

[Newsweek: Iran Issues New Warning to US—'All Necessary Options on the Table']