1. Âu Châu có thể giải quyết an ninh nếu Hoa Kỳ rút lui khỏi lục địa, lãnh đạo NATO cho biết
Tổng thống Cộng hòa Tiệp cho biết các nước Âu Châu sẽ có thể lấp đầy khoảng trống mà quân đội Hoa Kỳ để lại trên lục địa này bằng một kế hoạch phù hợp, vì hội nghị thượng đỉnh lớn nhất trong năm của NATO không đưa ra câu trả lời cụ thể về việc liệu Tòa Bạch Ốc có thực hiện bước đi thu hẹp sự hiện diện của mình tại Âu Châu hay không.
Tổng thống Tiệp Petr Pavel, một vị tướng đã nghỉ hưu từng đứng đầu Ủy ban Quân sự NATO từ năm 2015 đến năm 2018, phát biểu với Newsweek bên lề hội nghị thượng đỉnh NATO tại The Hague rằng: “Tôi tin rằng chúng ta có thể dễ dàng tìm được tiếng nói chung với các đồng minh Hoa Kỳ của mình”, đặc biệt là về “mức độ họ muốn rút lui”.
Pavel cho biết nếu Hoa Kỳ có thể xác định được năng lực nào mà Âu Châu phải thay thế, “và nếu chúng ta lập kế hoạch phù hợp để phát triển hoặc củng cố những năng lực này, sẽ không có khoảng cách năng lực nào ở Âu Châu”.
“Đồng thời, chúng tôi sẽ giải phóng đôi tay của Hoa Kỳ để họ có thể tham gia vào các nơi khác trên thế giới nếu họ cần”, ông nói thêm.
Các quan chức cao cấp của Mỹ trong nhóm của Tổng thống Trump đã ám chỉ rằng Washington muốn giảm sự hiện diện của quân đội tại Âu Châu và chuyển hướng sự chú ý của Hoa Kỳ sang khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Hoa Kỳ đã hiện diện sâu rộng tại Âu Châu, không chỉ đồn trú hàng chục ngàn quân ở Âu Châu mà còn cung cấp một số năng lực đắt đỏ nhất của NATO, chẳng hạn như các lực lượng hỗ trợ.
Các yếu tố hỗ trợ nói chung đề cập đến các khả năng như trinh sát, tình báo, tiếp nhiên liệu trên không và hậu cần. Liên minh Âu Châu, mặc dù không phải là một khối quân sự, đã tuyên bố trong một sách trắng được công bố vào đầu năm nay rằng lục địa này phải nhanh chóng tìm ra cách tăng cường kho dự trữ các yếu tố hỗ trợ của mình.
Việc thay thế năng lực của Hoa Kỳ tại Âu Châu sẽ là một nỗ lực to lớn, ngay cả khi các nước NATO dự kiến sẽ bật đèn xanh cho chi tiêu quốc phòng tăng mạnh vào thứ Tư. Phát biểu trong một hội thảo vào thứ Ba, Pavel cho biết Âu Châu phải “gắn kết việc xây dựng các yếu tố hỗ trợ của riêng mình vào kế hoạch quốc phòng của chúng ta”.
Các bộ trưởng quốc phòng đầu tháng này đã chốt các mục tiêu năng lực mới cho mỗi quốc gia, phác thảo các lĩnh vực đầu tư chính. Các mục tiêu cho mỗi quốc gia được phân loại, nhưng Tổng thư ký NATO, Mark Rutte, cho biết liên minh cần tăng gấp năm lần năng lực phòng không, có thêm hàng ngàn xe tăng và xe thiết giáp cùng hàng triệu viên đạn pháo mới.
Tháng trước, Đại sứ Hoa Kỳ tại NATO Matthew Whitaker cho biết “chưa có gì được xác định” về khả năng rút quân của Hoa Kỳ khỏi Âu Châu, nhưng các cuộc thảo luận sẽ diễn ra sau hội nghị thượng đỉnh của liên minh tại Hòa Lan.
Whitaker cho biết vào tháng 5: “Chúng ta chỉ cần giải quyết những hậu quả thực tế”.
Đưa ra giọng điệu trấn an hơn cho các đồng minh của Mỹ tại The Hague vào thứ Ba, Whitaker cho biết Hoa Kỳ “sẽ không đi đâu cả”. Rutte cố gắng truyền tải sự vui vẻ vào những lo ngại về nhân tố lớn nhất của NATO và vị thế tương lai của nước này trong liên minh, phát biểu tại lễ khai mạc hội nghị thượng đỉnh: “Thông điệp của tôi gửi đến các đồng nghiệp Âu Châu là: Đừng lo lắng quá nhiều nữa”.
Nhưng Tổng thống Trump, khi tới dự hội nghị thượng đỉnh, đã tránh né câu hỏi về việc liệu ông có cam kết thực hiện Điều 5 hay không, một điều khoản trong hiệp ước thành lập liên minh, trong đó cam kết các quốc gia NATO khác sẽ giúp đỡ bất kỳ đồng minh nào bị tấn công vũ trang, bằng phản ứng mà họ cho là phù hợp.
“ Phụ thuộc vào định nghĩa của ông,” Tổng thống Trump, người lâu nay vẫn hoài nghi về NATO, trả lời.
Nhà lãnh đạo các quốc gia NATO sẽ phê duyệt mục tiêu mới về chi tiêu quốc phòng vào thứ Tư, một phản ứng trước những yêu cầu của chính quyền Tổng thống Trump và trước những cảnh báo ngày càng lớn tiếng rằng Nga có thể tấn công liên minh trong vài năm tới.
Liên minh sẽ xác nhận mục tiêu dành 5 phần trăm GDP cho quốc phòng, bao gồm 3,5 phần trăm dành riêng cho quân đội, được hỗ trợ bởi 1,5 phần trăm nữa dành cho chi tiêu liên quan đến quốc phòng, chẳng hạn như bảo đảm đường sá và cầu có thể chịu được sức nặng của xe tăng hoặc xe thiết giáp.
Ed Arnold, nghiên cứu viên cao cấp về an ninh Âu Châu tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia, gọi tắt là RUSI, một tổ chức tư vấn lớn của Anh, cho biết: “Sẽ mất khoảng 20 năm - ngay cả khi chỉ đạt 3,5 phần trăm - để bao phủ toàn bộ quá trình rút quân hoàn toàn của Hoa Kỳ, nếu điều đó xảy ra”.
“Điều khó khăn là thay thế những gì quân đội Hoa Kỳ đại diện—một lực lượng nghiêm chỉnh sẽ được Hoa Kỳ bảo vệ bằng mọi giá,” ông nói với Newsweek. “Người Âu Châu không thể mua được điều đó.”
Nhiều năm trước, NATO đã cam kết chi 2% GDP cho chi tiêu quốc phòng và cho biết tất cả các thành viên đều dự kiến sẽ đạt được mục tiêu này vào năm 2025.
Tổng thống Trump và nhóm thân cận của ông đã nhanh chóng kêu gọi 31 thành viên khác của NATO chi 5 phần trăm GDP cho quân đội của họ khi chính quyền mới vào Tòa Bạch Ốc vào cuối tháng Giêng. Con số 5 phần trăm đã bị bác bỏ là không thực tế vào đầu năm 2025.
Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez tuyên bố vào Chúa Nhật rằng Madrid sẽ không phải tuân thủ mục tiêu chi tiêu 5% của NATO và có thể giữ cam kết bằng cách dành hơn 2% GDP cho quân đội.
“NATO hoàn toàn tin rằng Tây Ban Nha sẽ phải chi 3,5 phần trăm để đạt được điều đó,” Rutte nói với các phóng viên vào thứ Hai, trước thềm hội nghị thượng đỉnh. “NATO không có quyền lựa chọn và NATO không biết các thỏa thuận phụ.”
Các quốc gia ở sườn phía đông của NATO, gần Nga, đã tăng mạnh chi tiêu quốc phòng, trong khi Tây Âu và Nam Âu tụt hậu. Tây Ban Nha, về mặt địa lý xa Nga, nhìn về phía nam đến Phi Châu nhiều hơn là về phía bắc và phía đông.
[Newsweek: Europe Can Handle Security if US Retreats From Continent, NATO Leader Says]
2. ‘Bạn có thể tin tưởng vào chúng tôi’ — Liên Hiệp Âu Châu tái khẳng định sự ủng hộ đối với Ukraine tại hội nghị thượng đỉnh NATO
Chủ tịch Ủy ban Âu Châu Ursula von der Leyen tái khẳng định sự ủng hộ liên tục của Liên Hiệp Âu Châu đối với Ukraine tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở The Hague vào ngày 24 tháng 6.
“Chúng tôi đã thiết kế một chương trình tài trợ trị giá 50 tỷ euro, chúng tôi gọi là chương trình An toàn, trong đó các quốc gia thành viên, cũng như Ukraine và các đối tác khác, có thể vay các khoản vay này để đầu tư vào ngành công nghiệp quốc phòng (Ukraine)”, bà phát biểu khi đề cập đến Tổng thống Volodymyr Zelenskiy.
“Chúng tôi đang tích hợp các ngành công nghiệp quốc phòng của mình như thể Ukraine là một phần của Liên Hiệp Âu Châu. Điều này tốt cho Ukraine. Và cũng tốt cho Âu Châu, vì Ukraine hiện là nơi có sự đổi mới phi thường”, von der Leyen sau đó đã nói trong một bài đăng trên phương tiện truyền thông xã hội.
NATO sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh tại The Hague từ ngày 24-25 tháng 6 với sự tham dự của các nhà lãnh đạo thế giới, bao gồm cả Tổng thống Zelenskiy và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.
“Người bạn thân mến Volodymyr, anh đang ở đây giữa những người bạn và chúng tôi sát cánh cùng Ukraine ngay từ ngày đầu tiên và anh cũng có thể tin tưởng vào chúng tôi trong tương lai,” von der Leyen nói.
Nhà lãnh đạo này mô tả gói trừng phạt thứ 18 của Liên Hiệp Âu Châu là một “đòn trừng phạt nghiêm khắc” nhằm gây áp lực lên Mạc Tư Khoa và Putin.
“Thứ hai, tất nhiên, phải có sự hỗ trợ tài chính liên tục cho Ukraine vì chúng tôi biết các bạn đang tiến hành một cuộc chiến cũng nhằm bảo vệ các giá trị và nguyên tắc của chúng tôi, và thứ ba, thực sự là chúng tôi phải gây áp lực lên Tổng thống Putin (để) ông ấy phải ngồi vào bàn đàm phán,” von der Leyen cho biết.
Bà lưu ý rằng các thành viên của Nhóm Bảy nước (G7) cũng sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt bổ sung đối với Nga.
“ Tất cả những điều này cho thấy các bạn là những người bạn, các bạn có thể tin tưởng chúng tôi, chúng tôi luôn sát cánh cùng các bạn,” von der Leyen nói.
Tòa Bạch Ốc đã xác nhận Tổng thống Trump và Tổng thống Zelenskiy sẽ có cuộc gặp tại hội nghị thượng đỉnh NATO.
[Kyiv Independent: 'You can count on us' — EU reiterates support for Ukraine at NATO summit]
3. Bên trong cuộc khủng hoảng gián điệp của Iran: Ai đã giúp Israel tấn công khiến 700 người bị bắt?
Hôm Thứ Tư, 25 Tháng Sáu, Iran đã hành quyết ba người đàn ông bị buộc tội làm gián điệp cho Israel, nâng tổng số vụ hành quyết liên quan đến hoạt động gián điệp trong cuộc xung đột gần đây lên sáu người, theo phương tiện truyền thông nhà nước. Những người đàn ông này bị buộc tội đưa lậu vào Iran các “thiết bị ám sát” và hỗ trợ các hoạt động phá hoại nhắm vào cơ sở hạ tầng quan trọng của Iran.
Những vụ hành quyết này diễn ra trong bối cảnh một cuộc đàn áp toàn diện đã chứng kiến hơn 700 vụ bắt giữ chỉ trong 12 ngày. Các vụ bắt giữ và hành quyết diễn ra sau lệnh ngừng bắn chấm dứt gần hai tuần các cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa và hỏa tiễn dữ dội giữa hai nước. Mặc dù tạm dừng các cuộc giao tranh trực tiếp, cuộc thanh trừng những người bị cáo buộc là cộng tác với Israel của Tehran vẫn tiếp tục diễn ra một cách mạnh mẽ, nhấn mạnh quyết tâm của chế độ này trong việc phá bỏ một mạng lưới gián điệp rộng lớn trong biên giới của mình.
Cuộc đàn áp toàn diện của Iran đã phơi bày chiều sâu của sự xâm nhập bị cáo buộc của Israel vào lãnh thổ Iran. Tehran tuyên bố rằng các điệp viên Israel, được hỗ trợ bởi những người cộng tác trong nước, đã cho phép các cuộc tấn công chính xác và ám sát bên trong đất nước trong cuộc xung đột gần đây. Điều này cho thấy các cơ quan tình báo của Israel hiện có khả năng tác động đến chiến trường với sự trợ giúp của các nguồn lực con người được nhúng sâu.
Chính quyền Iran đã tiết lộ rằng nhiều điệp viên bị bắt và bị hành quyết đến từ các nhóm dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Kurd và người Azeri gần biên giới phía tây và tây bắc của Iran. Truyền thông nhà nước đưa tin rằng tình báo Israel lợi dụng các điểm yếu về kinh tế xã hội và kiến thức sâu rộng về địa phương của những cộng đồng này để tuyển dụng những điệp viên sử dụng ứng dụng nhắn tin được mã hóa và tiền điện tử để truyền thông tin quân sự và hạt nhân nhạy cảm, làm phức tạp thêm các nỗ lực phát hiện của Tehran.
Trong số những điệp viên bị cáo buộc có những cá nhân được cho là đã cung cấp thông tin tình báo quan trọng cho phép Israel tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa và hỏa tiễn vào các mục tiêu của Iran. Theo FarsNews, một số điệp viên đã được đào tạo ở nước ngoài tại các quốc gia bao gồm Georgia và Nepal, do tình báo Israel sắp xếp. Tehran cũng cáo buộc những người Iran lưu vong và các nhóm bất đồng chính kiến có thiện cảm với Israel hỗ trợ hậu cần, truyền thông và tài trợ.
Theo báo cáo gần đây của tờ Economist, chiến dịch gián điệp công nghệ cao kéo dài nhiều năm của tình báo Israel - bao gồm cả các điệp viên Mossad đóng giả là công dân nước ngoài - đã đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập thông tin tình báo về chương trình hạt nhân và năng lực hỏa tiễn đang tăng tốc của Iran, với sự hợp tác được cho là từ các cơ quan của Hoa Kỳ.
Các nhóm nhân quyền, bao gồm cả Tổ chức Ân xá Quốc tế, đã lên án cuộc đàn áp ngày càng gia tăng của Iran sau lệnh ngừng bắn chấm dứt gần hai tuần xung đột. Họ cảnh báo chính phủ đang sử dụng cuộc xung đột như một cái cớ để leo thang đàn áp, viện dẫn những lo ngại về việc thú tội cưỡng bức, thiếu quy trình tố tụng hợp pháp và việc sử dụng án tử hình ngày càng tăng. Những người ủng hộ quyền đang kêu gọi các cuộc điều tra minh bạch và giám sát tư pháp, cảnh báo rằng làn sóng bắt giữ và hành quyết có thể làm mất ổn định thêm tình hình vốn đã mong manh và bất ổn.
[Newsweek: Inside Iran's Spy Crisis: Who Helped Israel's Attacks as 700 Arrested?]
4. Nga rút các nhà khoa học của mình khỏi nhà máy hạt nhân Iran, khi các cuộc không kích của Israel đe dọa nhiều thập niên hợp tác
Các cuộc tấn công của Israel vào các cơ sở hạt nhân của Iran không chỉ gây lo ngại cho Nga, quốc gia đầu tiên cung cấp năng lượng hạt nhân cho Iran bất chấp sự phản đối của phương Tây.
Phát ngôn nhân Điện Cẩm Linh Maria Zakharova phát biểu vào ngày 18 tháng 6 rằng chúng ta “chỉ cách thảm họa vài milimet” để đáp lại chiến dịch ném bom mà Israel tiến hành nhằm vào Iran vào ngày 13 tháng 6.
Nhiều thập niên xung đột với phương Tây đã đoàn kết Iran và Nga, bất chấp khoảng cách văn hóa giữa hai quốc gia này còn lớn hơn cả Biển Caspi chia cắt họ.
Nga đã dành cả thập niên qua để ủng hộ các chế độ và nhóm dân quân liên kết với Iran trên khắp Trung Đông. Nổi tiếng nhất là Bashar al-Assad, một nhà độc tài lâu năm ở Syria, người mà Nga đã bắt đầu tích cực chiến đấu chống lại quân nổi dậy vào năm 2015. Assad đã sụp đổ vào tháng 12.
Anna Borshchevskaya, thành viên cao cấp tại Viện Washington tập trung vào chính sách của Nga đối với Trung Đông, nói với tờ Kyiv Independent rằng: “Chúng ta đang phải đối phó với hiệu ứng domino của những thay đổi đó”.
“Theo quan điểm của tôi, người Nga không chỉ là những kẻ cơ hội. Họ không chỉ phòng ngừa rủi ro. Họ không chỉ đứng ngoài quan sát. Họ đang tích cực thúc đẩy sự hỗn loạn trên khắp Trung Đông.”
Ngoài ý thức chung về việc đang trong tình trạng chiến tranh với phương Tây, năng lượng hạt nhân là một mối liên kết cụ thể hiếm hoi giữa Nga và Iran, cùng với hoạt động buôn bán vũ khí và lợi ích chung trong việc né tránh lệnh trừng phạt đối với nhiên liệu hóa thạch. Đối với Nga, các cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran là vấn đề cá nhân của chính họ.
“Tất nhiên, họ đã có sự hợp tác hạt nhân sâu rộng như vậy là vì Nga là nước đầu tiên xây dựng lò phản ứng hạt nhân Bushehr”, Borshchevskaya cho biết.
Được khánh thành vào năm 2007 và cung cấp điện vào năm 2010, Bushehr cho đến nay là nhà máy điện hạt nhân duy nhất đang hoạt động ở Iran. Ban đầu là một dự án của công ty Siemens của Đức, việc xây dựng đã bị trì hoãn trong nhiều thập niên sau khi lật đổ Shah vào năm 1979. Được xây dựng và bảo trì bởi Nga, đây là lò phản ứng hạt nhân đầu tiên ở Trung Đông.
Vào ngày 19 tháng 6, Putin tuyên bố rằng ông đã nêu lên quan ngại với Israel về sự an toàn của “hơn 200” chuyên gia làm việc tại Bushehr thay mặt cho cơ quan hạt nhân Nga Rosatom.
Cùng ngày, Giám đốc Rosatom Aleksei Likhachov phát biểu tại một hội nghị ở St. Petersburg rằng cơ quan này đã di tản “hàng chục” nhân viên của họ khỏi Bushehr và đang cân nhắc việc di tản toàn bộ, hãng tin Nga Interfax đưa tin.
Bushehr vẫn chưa bị Israel tấn công, một phần là vì một cuộc tấn công như thế sẽ xảy ra thảm họa hạt nhân.
Phương Tây đã ngăn cản nhà máy Bushehr mà Nga cuối cùng đã xây dựng vì lo ngại rằng ít nhất là chuyên môn, nếu không phải vật liệu, sẽ được chuyển hướng sang vũ khí hạt nhân của Iran. Nhưng Nga khăng khăng xây dựng. Các chuyên gia lưu ý rằng uranium mà Iran sử dụng tại các địa điểm làm giàu của mình là khác với uranium ở Bushehr, nơi Nga nắm giữ độc quyền.
Nhưng tại sao Iran lại trả tiền cho Nga để xây dựng Bushehr và cung cấp toàn bộ uranium cho nước này, như họ vẫn làm cho đến ngày nay, lại là một thỏa thuận kỳ lạ vì Iran giàu dầu mỏ và khí đốt thực tế không có nhu cầu lớn về năng lượng hạt nhân.
“Thật đáng ngờ khi nói rằng lý do tại sao Iran làm như vậy là vì họ thực sự tuyệt vọng muốn có một chương trình năng lượng hạt nhân. Tôi tin rằng họ đã làm như vậy để có một chương trình vũ khí”, Borshchevskaya nói với tờ Kyiv Independent.
“Có một số câu hỏi về lý do tại sao họ lại xây dựng một nhà máy điện hạt nhân với chi phí lớn khi họ thừa thãi năng lượng. Tôi nghĩ động cơ khá rõ ràng: Iran muốn có kinh nghiệm với các công nghệ. Họ muốn phát triển chuyên môn kỹ thuật cao hơn và quản lý vật liệu hạt nhân”. Tuy nhiên, cô vẫn khẳng định rằng “Bushehr không có vai trò gì trong chương trình vũ khí”.
Bushehr là địa điểm chính trong cuộc hợp tác hạt nhân của Nga với Iran. Nhưng do mối quan hệ cũng như vị thế của mình tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, Nga đã trở thành nhà môi giới chính của Kế hoạch hành động toàn diện chung của chính quyền Barack Obama, hay còn gọi là JCPOA, hay còn gọi là thỏa thuận hạt nhân Iran.
Địa điểm làm giàu hạt nhân mà Israel yêu cầu Hoa Kỳ hỗ trợ phá hủy là Fordow, được xây dựng dưới chân núi bên ngoài thành phố Qom.
Theo JCPOA, Nga được cho là sẽ chuyển đổi nhà máy Fordow từ cơ sở làm giàu thành “nhà máy phân tách đồng vị ổn định”.
Các chuyên gia được phỏng vấn bởi Kyiv Independent đều khẳng định rằng Nga về mọi mặt là một nhà môi giới của JCPOA tại Iran. Nhưng điều này minh họa cho sức mạnh mềm hạt nhân và nền kinh tế cứng rắn của Nga.
Kazakhstan là nguồn cung cấp uranium lớn nhất thế giới. Ngược lại, Nga vẫn là nước bán uranium làm giàu lớn nhất thế giới, ngay cả khi Liên minh Âu Châu đang đấu tranh để thoát khỏi sự phụ thuộc năng lượng vào nhiên liệu hóa thạch của Nga.
Các thiết bị và thậm chí nhiên liệu sử dụng trong nhà máy điện hạt nhân đều khó thay thế hơn nhiều so với dầu và khí đốt, tạo thành dây rốn kinh tế cho Nga.
Borshchevskaya cho biết: “Không bên nào cần đến bên kia vì thứ mà họ chủ yếu xuất khẩu, nên tất cả đều là thứ yếu, và thứ yếu đó là hạt nhân và vũ khí”.
Một ví dụ khét tiếng là máy bay điều khiển từ xa Shahed của Iran, được Nga bắt đầu nhập khẩu và bắn vào Ukraine vào cuối năm 2022. Kể từ đó, Nga đã tự sản xuất ngày càng nhiều bản sao của riêng mình, Geran.
Thế hệ các nhà khoa học hạt nhân và uy tín của Nga như là một trong số ít quốc gia có thể xây dựng lò phản ứng hạt nhân là nguồn sức mạnh mềm địa chính trị hiếm có, bao gồm cả JCPOA.
Ngay cả Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump gần đây cũng đưa ra ý tưởng để Putin làm trung gian hòa giải giữa Iran và Israel, nhưng sau đó ông đã rút lại.
Rosatom, cơ quan hạt nhân của Nga, đã công bố việc xây dựng một nhà máy hạt nhân khác tại Iran vào năm 2019. Và vào ngày 9 tháng 6 năm nay, tin tức nổ ra rằng cơ quan hạt nhân của Iran đã ký hợp đồng với Rosatom để xây thêm tám lò phản ứng, bao gồm bốn lò tại Bashehr. Sau tin tức chấn động này, 4 ngày sau, vào ngày 13 tháng 6, các cuộc không kích của Israel bắt đầu.
[Kyiv Independent: Russia pulls its scientists out of Iranian nuclear plant, as Israeli strikes threaten decades of collaboration]
5. Nga có kế hoạch dạy Trung Quốc cách đánh bại vũ khí của Hoa Kỳ và NATO: Tình báo Ukraine
Nga có kế hoạch huấn luyện hàng trăm quân nhân Trung Quốc trong năm nay về những bài học kinh nghiệm rút ra từ cuộc xâm lược đang diễn ra ở Ukraine. Tờ Kyiv Post đưa tin hôm Thứ Năm, 26 Tháng Sáu, trích dẫn cuộc phỏng vấn Trung tướng Kyrylo Budanov, nhà lãnh đạo cơ quan tình báo quân sự GUR của Ukraine.
Theo nhà lãnh đạo tình báo hàng đầu của Ukraine, các giảng viên sẽ hướng dẫn các phương pháp chống lại hệ thống vũ khí mà lực lượng Ukraine sử dụng, được sản xuất bởi Hoa Kỳ và các đồng minh NATO.
Khóa đào tạo này sẽ củng cố thêm mối quan hệ an ninh giữa Nga và đồng minh “không giới hạn” Trung Quốc, nước trong những năm gần đây đã tăng cường các cuộc tập trận quân sự chung. Những hiểu biết sâu sắc về chiến trường đối với vũ khí của Hoa Kỳ có thể mang lại lợi thế khi Trung Quốc tìm cách vượt qua Hoa Kỳ để trở thành cường quốc quân sự hàng đầu ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Các nhà phân tích an ninh cho biết Trung Quốc đã nghiên cứu kỹ lưỡng cuộc chiến này—và phản ứng của thế giới—và có thể áp dụng những bài học này trong cuộc xâm lược Đài Loan, hòn đảo dân chủ mà Bắc Kinh đã tuyên bố sẽ thống nhất, bằng vũ lực nếu cần thiết.
“Điện Cẩm Linh đã quyết định cho phép quân nhân Trung Quốc nghiên cứu và áp dụng kinh nghiệm chiến đấu mà Nga đã tích lũy được trong cuộc chiến chống lại Ukraine”, Tướng Budanov cảnh báo.
Theo báo cáo, trong số 600 quân nhân Quân đội Giải phóng Nhân dân chuẩn bị được đào tạo tại các trung tâm và căn cứ quân sự của Nga, trọng tâm đặc biệt sẽ được dành cho các chuyên gia phòng không, kỹ sư, người điều khiển pháo binh và xe tăng.
Mặc dù Bắc Kinh tự nhận mình là trung lập, các nhà lãnh đạo NATO đã gọi Trung Quốc là “bên hỗ trợ quyết định” cho Mạc Tư Khoa, trích dẫn dòng xuất khẩu và hỗ trợ kinh tế của Trung Quốc đã duy trì cuộc chiến kéo dài 40 tháng.
Liên minh Âu Châu đã trừng phạt một số công ty Trung Quốc vì cung cấp các thành phần chính cho các nhà sản xuất máy bay điều khiển từ xa của Nga. Bắc Kinh phủ nhận việc cung cấp vũ khí cho cả hai bên và khẳng định họ kiểm soát chặt chẽ việc xuất khẩu hàng hóa có ứng dụng quân sự.
Bất chấp nỗ lực chấm dứt chiến tranh của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và thỏa thuận ngừng bắn hoàn toàn, vô điều kiện của Ukraine cách đây hơn 100 ngày, Nga vẫn tiếp tục các cuộc tấn công dữ dội, bao gồm cả cuộc không kích vào Kyiv hôm thứ Hai.
[Newsweek: Russia Plans to Teach China How to Beat US and NATO Weapons: Ukraine Intel]
6. Nga đã phóng hơn 28.000 máy bay điều khiển từ xa Shahed vào Ukraine kể từ năm 2022, trong đó gần 10% được bắn chỉ riêng trong tháng 6, Tổng thống Zelenskiy cho biết
Kể từ khi Nga bắt đầu cuộc xâm lược toàn diện, Mạc Tư Khoa đã phóng 28.743 máy bay điều khiển từ xa loại Shahed vào Ukraine — trong đó có 2.736 chiếc, hay khoảng 9,5%, được phóng chỉ riêng trong tháng 6 năm 2025, Tổng thống Volodymyr Zelenskiy cho biết trong bài phát biểu trước Quốc hội Hòa Lan tại The Hague.
Phát biểu vào ngày 24 tháng 6, ông nhấn mạnh rằng Nga sẽ không bao giờ có thể thực hiện các cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa như vậy nếu không có sự hỗ trợ từ Iran, và ngược lại, Ukraine cũng không thể đánh chặn hầu hết các máy bay điều khiển từ xa nếu không có sự giúp đỡ của các đối tác quốc tế.
Tổng thống Zelenskiy kêu gọi giải trình và nhấn mạnh rằng các quy tắc phải áp dụng cho tất cả mọi người — bao gồm cả Điện Cẩm Linh: “Putin giả vờ không hiểu các quy tắc định hình thế giới hiện đại. Và ở đây, tại The Hague, tôi muốn nói điều này rất rõ ràng với ông ấy: Có một quy tắc — không được giết người. Có một quy tắc — không được đối xử với mọi người như thú dữ. Có một quy tắc — không được phá hủy thành phố và làng mạc. Có một quy tắc — không được tài trợ cho khủng bố. Có một quy tắc — không được bắt cóc trẻ em. Và nếu bạn phá vỡ những quy tắc này, bạn sẽ phải chịu trách nhiệm.”
Theo Tổng thống Zelenskiy, những nguyên tắc này — mặc dù Nga khó nắm bắt — tạo thành nền tảng cho các chuẩn mực quốc tế, từ Hiến chương Liên Hiệp Quốc đến tầm nhìn chung của Âu Châu về cuộc sống.
Để đạt được hòa bình lâu dài, Tổng thống Zelenskiy đã vạch ra hai ưu tiên chiến lược chính. Đầu tiên, ông kêu gọi cô lập tối đa Nga bao gồm cô lập chính trị hoàn toàn, trừng phạt toàn diện và chấm dứt mọi hợp tác cho phép Nga tồn tại và tiếp tục tiến hành chiến tranh.
“Mọi kẽ hở cho phép họ tiếp tục phải được đóng lại. Chúng ta cần một gói trừng phạt Liên Hiệp Âu Châu thứ 18 mạnh mẽ. Chúng ta cần các lệnh trừng phạt cứng rắn, đau đớn đối với dầu mỏ của Nga. Mỗi lần cắt giảm doanh thu dầu mỏ của Nga đều giúp đưa hòa bình đến gần hơn”, ông nói.
Tổng thống Zelenskiy cho rằng biện pháp hiệu quả nhất sẽ là áp dụng mức giá trần 30 đô la một thùng đối với dầu xuất khẩu của Nga.
“Thế giới phải đạt đến ngưỡng này — không chỉ để giúp ngăn chặn cuộc chiến của Nga chống lại chúng ta, mà còn để ngăn chặn bất kỳ hoạt động quân sự nào trong tương lai mà Nga có thể tiến hành chống lại Âu Châu và Liên minh,” ông nói. “Các kế hoạch quân sự phải trở nên quá tốn kém đối với Nga. Chúng ta phải chặn hoàn toàn đội tàu chở dầu của họ và cắt đứt họ khỏi hoạt động ngân hàng quốc tế. Đó là cách hiệu quả.”
Ưu tiên thứ hai, theo Tổng thống Zelenskiy, là nhu cầu ổn định trong hỗ trợ quốc phòng. “Nga phải thấy rằng Ukraine sẽ không bị bỏ lại một mình, và Âu Châu sẽ không lùi bước.”
[Kyiv Independent: Russia has launched over 28,000 Shahed drones at Ukraine since 2022, with nearly 10% fired in June alone, Zelensky says]
7. Những người bạn thân nhất của Tổng thống Trump ở Trung Đông nổi lên như những người chiến thắng trong cuộc chiến tranh Israel-Iran
Các quốc gia vùng Vịnh có mối quan hệ chặt chẽ với Tổng thống Trump đang nổi lên sau cuộc chiến giữa Israel và Iran với ảnh hưởng lớn hơn trong khu vực và một số lo ngại lâu dài về an ninh liên quan đến sức mạnh của Iran đã được xoa dịu.
Các quốc gia, bao gồm Ả Rập Xê Út, Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, đang ngày càng định vị mình là những nhân tố chủ chốt về mặt ngoại giao cũng như là trung tâm kinh tế trong một khu vực nơi cuộc cạnh tranh giành quyền lực cũng có sự tham gia của Iran, Israel và Thổ Nhĩ Kỳ, thành viên NATO.
Abdulkhaleq Abdulla, giáo sư khoa học chính trị tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, cho biết: “Các nước vùng Vịnh đã trở thành trọng tâm trong khu vực và nổi lên thành những trung tâm quyền lực toàn cầu cả về mặt tập thể và cá nhân, được công nhận không chỉ vì số tiền họ có mà còn vì tình bạn và các hoạt động ngoại giao tạo được tiếng vang lớn tại các thủ đô trên thế giới, từ Bắc Kinh đến Mạc Tư Khoa và Washington”.
Ông nói với tờ Newsweek rằng: “Đây vẫn là thời khắc của vùng Vịnh và nó sẽ còn diễn ra trong nhiều năm tới”.
Cuộc xung đột mới nhất đang mang lại sự tái cân bằng chiến lược ở Trung Đông. Trong bối cảnh bất ổn về hướng đi của khu vực, các quốc gia Ả Rập đang háo hức khẳng định vai trò lãnh đạo và hoan nghênh việc kiểm soát ảnh hưởng của Iran trong khi vẫn đứng ngoài Israel và chỉ trích các hành động của nước này.
Trong khi đó, Tổng thống Trump nhìn thấy mối quan tâm to lớn trong mối quan hệ chặt chẽ với Saudi Arabia, Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và cả đồng minh NATO là Thổ Nhĩ Kỳ — trong khi vẫn duy trì mối quan hệ lâu dài với Israel. Ba quốc gia vùng Vịnh là điểm đến trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông vào tháng 5 và chứng kiến các thỏa thuận kinh doanh và vũ khí lớn cũng như các cuộc đàm phán ngoại giao. Tổng thống Trump đã không đến thăm Israel vào thời điểm đó. Một quốc gia khác, Oman, đã tổ chức các cuộc đàm phán hạt nhân quan trọng giữa Hoa Kỳ và Iran.
Tiến sĩ Neil Quilliam, Nghiên cứu viên liên kết, Chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại Chatham House, phát biểu với Newsweek: “Hơn nữa, họ đã chấp nhận chủ nghĩa xuyên quốc gia và điều đó có lợi cho họ trước chính quyền Tổng thống Trump và khiến các quốc gia truyền thống như Ai Cập và Jordan tụt hậu”.
Mặc dù lệnh ngừng bắn giữa Israel và Iran vẫn còn mong manh, nhưng nó không làm suy yếu vị thế của các quốc gia vùng Vịnh. Chương trình hạt nhân của Iran, các căn cứ hỏa tiễn và lực lượng ủy nhiệm của nước này trong khu vực đều đã bị thiệt hại nặng nề. Tuy nhiên, với mối lo ngại an ninh chính của Israel đối với Iran đã được giải quyết, ít nhất là cho đến hiện tại, nước này cũng có thể bắt đầu chịu áp lực lớn hơn từ Hoa Kỳ để kiềm chế các hành động quân sự của mình.
Vai trò của các nước vùng Vịnh trong ngoại giao chiến tranh không nơi nào minh họa rõ hơn là Qatar, nơi căn cứ không quân Hoa Kỳ đã hứng chịu hỏa lực hỏa tiễn của Iran để trả đũa việc Hoa Kỳ ném bom các địa điểm hạt nhân của Iran. Hoa Kỳ đã được thông báo trước về cuộc tấn công, phối hợp với các đối tác vùng Vịnh, những người đã đóng không phận của họ ngay trước khi Iran khai hỏa.
Quilliam nói thêm: “Không có gì ngạc nhiên khi xét đến mối quan hệ bền chặt giữa Qatar và Iran khi Doha có thể giúp đàm phán lệnh ngừng bắn giữa Tehran và Tel Aviv”.
Ngoại trưởng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani lên án vụ tấn công bằng hỏa tiễn của Iran nhưng cho biết: “Iran là một quốc gia láng giềng và người dân Iran là những người thân thiện. Chúng tôi mong muốn xây dựng một sự hiểu biết rõ ràng và vững chắc để bảo đảm những sự việc như vậy không lặp lại”.
Iran cũng cố gắng hạ thấp mức độ nghiêm trọng của cuộc tấn công của mình, khi phát ngôn nhân Bộ ngoại giao Esmail Baqaei nói rằng: “Hành động tự vệ này không liên quan gì đến người hàng xóm thân thiện Qatar của chúng tôi vì chúng tôi có mối quan hệ tuyệt vời và sâu sắc”.
Yếu tố Israel
Các quốc gia vùng Vịnh, cùng với Ai Cập, cũng chỉ trích cả các cuộc tấn công của Israel và Hoa Kỳ vào Iran — mặc dù trong nhiều thập niên họ coi sự can thiệp mang tính phá hoại của nước này vào các vấn đề của người Ả Rập.
“Theo nhiều cách, chúng ta đã chấm dứt chế độ đế quốc Iran, mất đi hầu hết quyền mặc cả. Không có lực lượng ủy nhiệm, hỏa tiễn và sức mạnh hạt nhân mạnh, Iran sẽ yếu và điều đó tốt cho khu vực mà chúng ta chưa từng thấy trong 45 năm qua”, Abdulla nói, đồng thời nói thêm: “Sự trỗi dậy của đế quốc Israel cũng không tốt cho sự ổn định của khu vực”.
Một câu hỏi lớn hiện nay là về mối quan hệ giữa các quốc gia vùng Vịnh và Israel. UAE, cùng với Bahrain, là bên ký kết các thỏa thuận hòa bình theo Hiệp định Abraham với Israel, nhưng Saudi Arabia và Qatar thì không và nắm giữ một số quyền mặc cả với tư cách là các thành viên tiềm năng trong tương lai.
Phản ứng tàn khốc của Israel đối với cuộc tấn công vào tháng 10 năm 2023 của nhóm Hamas người Palestine do Iran hậu thuẫn tại Dải Gaza đã khiến họ rất khó có thể nhanh chóng đạt được bất kỳ thỏa thuận nào — mặc dù cũng cần lưu ý rằng không có quốc gia nào đã có quan hệ với Israel rút lui khỏi họ.
Một thử thách lớn đối với các quốc gia vùng Vịnh trong mối quan hệ với Israel sẽ là vai trò của họ ở Gaza và trong việc thúc đẩy nhu cầu lâu dài của họ về một nhà nước Palestine bên cạnh Israel.
Quilliam cho biết trong khi ba quốc gia vùng Vịnh hàng đầu có thể ủng hộ các nỗ lực chính trị và tài chính để giải quyết vấn đề của người Palestine, họ “không đủ ảnh hưởng” để thuyết phục Tổng thống Trump gây áp lực buộc Netanyahu thay đổi lộ trình và chấp nhận giải pháp hai nhà nước.
Theo Quilliam, Qatar và Saudi Arabia chỉ trích hành động của Israel ở Gaza, Bờ Tây, Syria và Iran là điểm khác biệt với Hoa Kỳ. “Nhưng họ cần phải tiếp tục tham gia và xây dựng để duy trì ảnh hưởng. Vị trí cố ý của họ ở giữa tạo cho họ đòn bẩy để chơi nên họ sẽ không dễ dàng từ bỏ điều đó.”
[Newsweek: Trump's Best Friends in the Middle East Emerge as Israel-Iran War Winners]
8. Đề cử giải Nobel Hòa bình cho Tổng thống Donald Trump bị rút lại
Một nhà lập pháp cao cấp của Ukraine, người đã đề cử Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cho Giải Nobel Hòa bình, đã rút lại đề cử này, trong bối cảnh các cuộc đàm phán hòa bình giữa Kyiv và Mạc Tư Khoa đang diễn ra không mấy suôn sẻ và tổng thống vẫn tập trung vào Trung Đông.
Oleksandr Merezhko, nhà lãnh đạo ủy ban đối ngoại của quốc hội Ukraine, nói với Newsweek hôm Thứ Tư, 25 Tháng Sáu, rằng ông đã “mất hết niềm tin” vào Tổng thống Trump và khả năng bảo đảm lệnh ngừng bắn giữa Mạc Tư Khoa và Kyiv.
Merezhko ban đầu đề cử Tổng thống Trump cho giải thưởng này vào tháng 11, nhưng cho biết ông đã nộp đơn rút đề cử vào sáng thứ Hai.
Tổng thống Trump trở lại Tòa Bạch Ốc vào tháng Giêng, cam kết chấm dứt cuộc xung đột trên bộ lớn nhất Âu Châu kể từ Thế chiến II chỉ trong vòng 24 giờ. Nhưng khi nhiều tuần và nhiều tháng trôi qua, sự lạc quan về một thỏa thuận nhanh chóng đã tan biến và đảng Cộng hòa—một “người xây dựng hòa bình” tự phong—ngày càng thất vọng với tốc độ tiến triển chậm chạp.
Ukraine đã đồng ý với đề xuất của Hoa Kỳ vào tháng 3. Cho đến nay, Nga vẫn chưa ký kết sự đồng ý.
Các quan chức Ukraine và các nhà quan sát quốc tế đã theo dõi Tổng thống Trump sắp xếp một cuộc xích lại gần với Điện Cẩm Linh, Tòa Bạch Ốc tỏ ra miễn cưỡng áp đặt lệnh trừng phạt đối với Nga ngay cả khi Tổng thống Trump công khai bày tỏ cảm giác rằng Nga đang “lợi dụng” các nhà đàm phán Mỹ.
Merezhko cho biết Tổng thống Trump “đang trốn tránh—ông ấy đang né tránh—nhu cầu áp đặt lệnh trừng phạt đối với Nga”.
Tổng thống Trump cho biết vào cuối tháng 5 rằng sẽ mất hai tuần để tìm ra liệu Mạc Tư Khoa có đang lừa ông hay không. Nếu Putin đang trì hoãn, Tổng thống Trump đã cảnh báo vào thời điểm đó, “chúng tôi sẽ phản ứng hơi khác một chút”. Thời hạn đã trôi qua khoảng hai tuần trước.
John Foreman, cựu tùy viên quốc phòng Anh tại cả Mạc Tư Khoa và Kyiv, trước đây đã nói với Newsweek rằng: “Tôi không nghĩ Putin coi trọng hai tuần đó”.
Merezhko cho biết Tổng thống Trump “gần như không có phản ứng” trước các cuộc không kích quy mô lớn gần đây vào thủ đô Ukraine, đồng thời nói thêm: “Ông ấy đã chọn con đường xoa dịu”.
Tổng thống Trump, người đã hạ cánh tại The Hague, Hòa Lan, vào thứ Ba để tham dự hội nghị thượng đỉnh lớn nhất trong năm của NATO, đã hạ cánh sau khi tuyên bố lệnh ngừng bắn giữa Iran và Israel. “XIN ĐỪNG VI PHẠM!”, ông nói thêm trong một bài đăng trên nền tảng Truth Social của mình.
Iran phủ nhận việc phá vỡ thỏa thuận mong manh này khi Bộ trưởng Quốc phòng Israel, Israel Katz, ra lệnh cho quân đội Israel “đáp trả mạnh mẽ hành vi chà đạp lệnh ngừng bắn của Iran bằng các cuộc tấn công dữ dội vào các mục tiêu của chế độ tại trung tâm Tehran”.
Merezhko cho biết các quan chức Ukraine lo ngại về việc Hoa Kỳ chuyển hướng sự chú ý và vũ khí sang Trung Đông, chưa kể đến tác động đến thị trường dầu mỏ.
Giá dầu tăng đột biến do giao tranh ở Trung Đông có thể có lợi cho Nga, điều mà Ukraine sẽ muốn tránh. Liên minh Âu Châu sẽ không tiếp tục với kế hoạch gây áp lực lên Nga về mức giá trần mới đối với xuất khẩu dầu trong khi nỗi lo về giá dầu tăng cao đang lan rộng, Politico đưa tin vào thứ sáu.
“MỌI NGƯỜI, HÃY GIỮ GIÁ DẦU GIẢM,” Tổng thống Trump nói trong bài đăng trực tuyến vào thứ Hai. “TÔI ĐANG THEO DÕI.”
Hôm thứ Hai, Ukraine cho biết họ đã tấn công một kho dầu ở khu vực Rostov của Nga vào đêm qua.
Chính phủ Pakistan cho biết hôm thứ sáu rằng họ sẽ chính thức đề cử Tổng thống Trump cho Giải Nobel Hòa bình năm tới vì những gì họ gọi là “sự can thiệp ngoại giao quyết đoán và sự lãnh đạo chủ chốt” của tổng thống trong một loạt vụ bạo lực gần đây giữa Pakistan và Ấn Độ. Ấn Độ đã hạ thấp vai trò của Tổng thống Trump trong các cuộc đàm phán ngừng bắn.
Pakistan cho biết Tổng thống Trump là “người gìn giữ hòa bình thực sự” và ca ngợi “cam kết giải quyết xung đột thông qua đối thoại” của ông.
[Newsweek: Donald Trump Nobel Peace Prize Nomination Withdrawn]