DƯỚI CHÂN THÁNH GIÁ – KHI TÌNH YÊU VÀ HY VỌNG CHƯA BỊ TẮT
SUY NIỆM NHÂN LỄ Đức Mẹ HỒN XÁC LÊN TRỜI 2025
Hôm nay, Hội Thánh mừng một mầu nhiệm: Đức Maria, Mẹ Chúa Kitô, sau hành trình trần gian, đã được Chúa triệu hồi về vinh quang cả hồn lẫn xác.
Lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời không chỉ tôn vinh một mình Đức Mẹ, mà còn cho chúng ta một viễn ảnh cứu độ: thân xác con người không phải là vật tiêu tan mà được mời gọi dự phần vào sự sống vĩnh cửu.
Các Bài đọc của Lễ hôm nay — từ hình ảnh Người Phụ Nữ mặc mặt trời (Kh 12), đến lời thánh Phaolô nói về sự phục sinh (1Cr 15) và lời thưa “Xin vâng” của Đức Mẹ trong Tin Mừng (Lc 1, 46–55) — tất cả dẫn ta vào một niềm hy vọng chắc chắn: Thiên Chúa đã chinh phục sự chết, và Thiên Chúa gìn giữ phẩm giá con người đến cùng.
Nhưng chính trong ánh sáng ấy, khi nhận ra Đức Maria đã hiện diện bên cạnh Thánh Giá oan khiên và thương đau, chúng ta mới biết thế nào là nỗi lòng người mẹ — dù chứng kiến Con mình bị kết án, bị đánh đập, và dù không ai đau đớn hơn khi từng giây phút Con Một bị sỉ nhục, bị nguyền rủa, và đang hấp hối, Đức Mẹ vẫn hiến dâng trọn vẹn một lòng tin.
Đó không chỉ là cái chết thể xác, mà còn là sự nhức nhối tận cùng của trái tim người Mẹ. Nỗi đau dằn xé trong trái tim Người Mẹ vượt quá lời có thể diễn tả; đó là nỗi đau của một tình yêu bị đóng đinh.
Bởi vậy mà hình ảnh Đức Mẹ dưới Thánh Giá hôm nay vẫn vang vọng trong lòng nhân loại như một lời tố cáo trước mọi bất công. Và chúng ta không thể ngoảnh mặt trước những nỗi đau còn nặng trên trần gian.
Có những người mẹ cũng đang sống trong nỗi cùng cực đó. Tôi nghĩ về bà Nguyễn Thị Loan — người mẹ đã bao năm đứng lặng trước cánh cổng nhà tù, nâng những lá đơn kêu oan, mang vết hằn của một mối ưu tư không nguôi trước bản án tử hình treo lơ lửng trên đầu con trai là Hồ Duy Hải. Mỗi bước chân bà đi, mỗi hơi thở bà sống, là một chuỗi dài chờ đợi, hy vọng, tuyệt vọng, rồi lại hy vọng.
Tôi nghĩ về Hồ Duy Hải, con trai của bà Loan, người đang đeo trên đầu một bản án có thể đưa anh ra giữa bờ vực sinh tử.
Hình ảnh bà Loan đứng đó, đời sống bà bị in dấu bởi nỗi chờ đợi, gợi lại cho ta bóng dáng Đức Maria Sầu Bi bên chân Thánh Giá: cùng một nhịp đập trái tim, cùng một thương đau của người mẹ nhìn con chịu khổ, chịu đau đớn.
Những ai từng nhìn thấy bà Loan, thấy mái tóc đã bạc, gương mặt hằn sâu những nếp nhăn lo âu, sẽ hiểu thế nào là nỗi đau đớn tột cùng của người mẹ. Nỗi đau đó thật gần với đau thương của Đức Mẹ trong ngày Thứ Sáu Tuần Thánh.
1. LƯƠNG TRI VÀ TIẾNG KÊU CỦA KINH THÁNH.
Nhưng khi con người kết án, thì Thiên Chúa lại ủi an. Lời Chúa luôn trầm sâu về phẩm giá con người và lời an ủi cho kẻ đau khổ. Chúa Giêsu nói: "Phúc thay ai sầu khổ, vì họ sẽ được Thiên Chúa ủi an" (Mt 5,4); Chúa cũng gọi mời: "Hãy đến cùng Ta, hỡi những ai lao nhọc và gánh nặng, Ta sẽ cho nghỉ ngơi bồi dưỡng" (Mt 11,28).
Trong Thánh Vịnh, chúng ta nghe tiếng Tin mừng an ủi: "Lạy Chúa, dầu qua lũng âm u con sợ gì nguy khốn, vì có Chúa ở cùng. Côn trượng Ngài bảo vệ, con vững dạ an tâm" (Tv 23, 4).
Những lời ấy không chỉ dành cho người Do Thái thời xưa, nhưng cũng dành cho bà Loan, cho Hải, cho mọi người mẹ có nước mắt tuôn không cạn, và cho tất cả những ai đang bị nghiền nát dưới sức nặng của bất công và khổ đau. Những lời ấy cũng dành cho chúng ta bất cứ khi nào chúng ta rơi vào tăm tối, thách thức trong đời.
2. HUẤN QUYỀN HỘI THÁNH VỀ PHẨM GIÁ CON NGƯỜI VÀ ÁN TỬ HÌNH.
Hội Thánh không chỉ nói về hy vọng, mà còn hành động vì phẩm giá con người. Hội Thánh không thờ ơ trước nỗi đau này. Hiến chế Mục Vụ (số 12) nhắc rằng, quyền sống là nền tảng phẩm giá con người. Còn số 27 minh định: "Bất cứ hành vi nào cố ý tước đoạt mạng sống con người… đều trái nghịch với phẩm giá của con người và xúc phạm nghiêm trọng đến Đấng Tạo Hóa".
Và bản sửa đổi trong Giáo lý Hội Thánh Công Giáo (số 2267, 2018), tuyên bố rõ: "Án tử hình là điều không thể chấp nhận, bởi vì xâm phạm đến sự bất khả xâm phạm và phẩm giá của con người, và Hội Thánh dấn thân với quyết tâm nhằm xóa bỏ án tử hình trên toàn thế giới".
Đức Giáo Hoàng Phanxicô nhiều lần thúc bách: Không ai mất phẩm giá dù đã phạm tội nặng đến đâu, và xã hội phải tìm con đường công lý mà không tước đi hy vọng của người khác (Fratelli Tutti - số 263).
Ngày 29.6.2025, Ủy ban Công lý và Hòa bình – trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam – đã gửi thư mục vụ hoan nghênh Quốc hội Việt Nam quyết định bãi bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, có hiệu lực từ ngày 1.7.2025. Thư khẳng định rằng: "Giáo Hội Công Giáo luôn đề cao quyền sống là quyền cơ bản, bất khả xâm phạm của con người…", và dẫn lại trích dẫn Giáo lý (số 2267) để nhấn mạnh: Án tử hình là không thể chấp nhận (https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/thu-muc-vu-cua-uy-ban-cong-ly-va-hoa-binh-gui-cong-dong-dan-chua-viet-nam-ve-hinh-phat-tu-hinh?utm_source=chatgpt.com).
Những lời huấn quyền này không phải là chủ trương trừu tượng, mà là tiếng gọi lương tri với tính cấp bách: khi xã hội dễ dàng chấp nhận một quyết định tước đi mạng sống con người, thì chính lương tri và công lý nhân bản đang bị thử thách.
Hôm nay, trước mắt chúng ta, còn đó hình ảnh nhiều bản án tử treo lơ lửng, chúng ta cần lắng nghe tiếng nói Kinh Thánh và tiếng nói Hội Thánh: Hãy để lòng thương, sự tìm hiểu minh bạch và khả năng sửa sai dẫn lối.
3. THA THIẾT VỚI NHỮNG NGƯỜI MẸ VÀ KÊU GỌI CHO LƯƠNG TRI.
Bà Loan, cũng như Đức Mẹ xưa, đang sống giữa khoảng mờ của hy vọng và thất vọng. Có thể mỗi ngày trôi qua, tin tức đưa đến không làm lòng Bà nhẹ hơn, nhưng có lẽ trong sâu thẳm, Bà vẫn cảm nhận một bàn tay vô hình nào đó nâng đỡ. Tôi tin, nếu có bàn tay dìu, để Bà có thể sống và mạnh mẽ, thì đó không ai khác ngoài Thiên Chúa của tôi.
Nếu Bà đọc được những dòng này, xin Bà biết rằng: rất nhiều người không quen biết, chưa từng gặp mặt Bà, vẫn đang âm thầm lòng kề lòng với Bà và với Hải. Họ cũng như Bà, mong mỏi cho Hải được minh oan, được sống; mong mỏi cho Bà được bình an, dù chỉ một đêm ngủ trọn giấc không mộng dữ. Và họ tin, dù kết quả thế nào, trái tim Bà vẫn giữ được một ngọn lửa nhỏ của hy vọng, đủ soi sáng những bước cuối của chặng đường đầy nước mắt này.
Lời tha thiết đến với bà Loan và Hồ Duy Hải, tôi muốn nói những lời giản dị, như một vòng tay, xin được lau nước mắt.
— Bà Loan ơi, tôi gọi Bà. Xin cho phép mọi tấm lòng lạ lùng này được đến gần Bà để chia sẻ giây phút nặng nề. Xin cho Bà được nhận ra: rất nhiều người chưa biết Bà, chưa từng gặp Bà, nhưng đã mang Bà trong lời cầu nguyện. Có biết bao trái tim lắng nghe câu chuyện của Bà. Dù Bà thuộc niềm tin tôn giáo nào, tôi tin nỗi đau của Bà, Chúa thấy. Giọt nước mắt của Bà, Chúa đếm. Và cả nụ cười mà Bà tưởng như đã mất, Chúa vẫn có thể trả lại. Có thể con đường minh oan sẽ dài, có thể bản án vẫn như mũi dao treo lơ lửng, nhưng Chúa vẫn còn đó, chắc chắn Ngài sẽ có lời cuối cùng.
Bà và Hải, xin nhận một lời ấm: "Chúng tôi xin ôm lấy nỗi đau của Bà, xin cùng đi với Bà trong từng bước chông chênh".
Chúng tôi không có bất cứ quyền hạn nào, vì thế, không thể xóa đi nỗi đau, nhưng xin được làm nhẹ bớt gánh nặng của Bà.
Chúng tôi không thể trả lại tuổi xuân cho Hải và xóa bớt dấu chân chim trên đôi mắt Bà, nhưng hết lòng xin Bà một giây phút nở nụ cười — nụ cười của người được biết mình không cô độc. Bà nhé!
— Với Hồ Duy Hải, nếu em đọc được những dòng này, tôi muốn nói cùng em: Dù con người có đối xử với em thế nào, tôi tin, Chúa vẫn xem em là con của Chúa. Nếu em nghe được, xin hãy biết rằng em không bị quên lãng; có người vẫn tin và hy vọng cùng em. Em đừng để thất vọng giết chết niềm tin của mình. Nếu em có lòng tin vào Trời Cao, vào Đấng Tạo Thành nào đó, thì tôi chỉ cho êm, đó chính là Thiên Chúa của tôi. Hãy giữ lấy Chúa như Mẹ Maria trong giờ khắc mà nỗi bi đát đạt đến đỉnh điểm, đạt đến tận cùng: Mẹ giữ lấy Con của Mẹ, lúc mà Người Con ấy đã tắt thở.
Cả Bà Loan và Hồ Duy Hải, tôi xin bà vững lòng; tôi xin em đừng tuyệt vọng. Trên con đường này, dẫu bóng tối dày đặc, vẫn có những ánh đèn của lương tri đang cháy. Vẫn có những con tim không ngủ yên khi công lý chưa được trả về đúng nghĩa. Và trên hết, vẫn có Thiên Chúa – Đấng không bao giờ bỏ rơi những ai kêu cầu Ngài.
— Và lời tha thiết này xin gửi đến những ai đã từng kết án, từng vội vàng đồng ý cho án tử, những ai đã từng đóng cửa lương tri: Hãy dừng lại! Hãy nhớ rằng, trong mọi nền văn minh, sự sống là giá trị tối thượng. Nếu chúng ta chấp nhận để một người bị xử tử trong khi sự thật còn mờ mịt, thì chúng ta đang tự làm nghèo đi nền nhân bản của chính mình, và đang để lại một vết nhơ cho thế hệ mai sau.
— Với những ai đang cầm giữ công lý, xin hãy nhớ: công lý không chỉ là đúng luật, mà còn là đúng lòng người. Xin hãy nghĩ đến "đức". Đức không chỉ dành cho đời này, mà còn là phúc đức cho con cháu đời sau. Nếu một ngày nào đó, người thân của quý vị bị kết án tử, dù họ có tội hay không, quý vị sẽ hiểu trái tim của người mẹ, người cha, người em phải chịu đau đớn ra sao. Xin hãy đặt mình vào vị trí của bà Loan, của Hải, của cô em gái ruột đã và vẫn đang vì Hải – để hiểu rằng, mạng sống là điều không thể lấy lại khi đã mất.
— Với những ai đang ẩn mình trong bóng tối của sự thật, xin hãy can đảm bước ra ánh sáng. Đừng để một mạng người phải chết oan. Đừng để lịch sử ghi lại rằng công lý đã bị bán rẻ, rằng lương tri đã bị chôn vùi.
— Nếu ai đó từng hả hê, từng vô cảm, từng ủng hộ cái chết cho một người khi chưa biết rõ sự thật, thì xin hãy nhìn vào đôi mắt Đức Mẹ dưới chân Thánh Giá. Đôi mắt ấy không oán hận, nhưng buồn sâu thẳm, và mời gọi mỗi người xét lại lòng mình. Bởi lẽ, "ai trong anh em sạch tội, hãy ném đá trước đi" (Ga 8, 7).
Hãy để cho Chúa quyết định sự sống và cái chết của mỗi người. Hãy để cho lòng từ bi dẫn đường cho bàn tay cầm cán cân công lý. Hãy để cho một người mẹ, sau những năm tháng kiệt sức, được ôm con trở về – không phải ôm một nắm tro tàn.
Vì "Phúc thay ai biết xót thương người, họ sẽ được Thiên Chúa xót thương" (Mt 5,7).
Một bản án đưa đến cái chết không chỉ chấm dứt một cuộc đời, mà còn để lại một hố sâu đau đớn trong trái tim người mẹ, trong gia đình, trong cộng đồng.
Hãy để lương tri mình mềm — để biết thương, để muốn công lý thực sự, để bảo vệ phẩm giá con người.
4. HY VỌNG SÂU VÀO TRỜI CAO HƠN MỌI HY VỌNG VÀO TRẦN GIAN.
Có thể Hy vọng vào hệ thống pháp lý, vào công cuộc tìm kiếm sự thật khiến ta chới với, run rẩy vì bị chính hệ thống ấy bội phản. Có thể hy vọng vào con người, sẽ bị dập tắt, sẽ làm ta sụp đổ — khi bị bỏ rơi, khi chịu oan khuất. Hy vọng vào Con người có thể làm ta thất vọng – đến ê chề, đến chỗ tuyệt vọng, đến mức phải đối diện với cái chết oan khuất.
Nhưng niềm hy vọng đặt nơi Thiên Chúa thì không bao giờ tàn. Nó vượt trên mọi thất vọng. Thánh Phaolô đã xác tín: "Trong niềm hy vọng, chúng ta được cứu độ… và chúng ta biết rằng, mọi sự đều sinh ích cho những ai yêu mến Thiên Chúa" (Rm 8, 24. 28).
Hy vọng đặt nơi Thiên Chúa còn là hy vọng dựa trên Đấng lên tiếng bảo đảm cho sự sống mới. Thánh Phaolô nói: "Trong mọi sự, chúng ta toàn thắng nhờ Đấng đã yêu mến chúng ta" (Rm 8, 37).
Đức Mẹ, dù đứng bên chân Thánh Giá, vẫn bám vào lời hứa của Thiên Chúa, chính là mẫu mực của hy vọng không bị tắt.
Ngày Đức Mẹ được Chúa đưa về trời, Đức Mẹ không còn phải khóc cho Con mình nữa. Thay vào đó, Đức Mẹ được ôm trọn phần thưởng của lòng trung tín, của niềm hy vọng không lay chuyển — đó là bảo chứng cho mỗi người tin rằng: NẾU BÁM VÀO CHÚA, NGAY CẢ
SAU CÙNG CŨNG ĐƯỢC SỐNG LẠI TRONG VINH QUANG.
Hải và bà Loan, xin hãy tin rằng: cho dù phán quyết của con người có thể đẩy ta đến bên bờ vực thẳm, thì phán quyết của Thiên Chúa lại có thể đưa ta vào vòng tay yêu thương và sự sống muôn đời. Không gì, kể cả án tử, có thể tước mất hy vọng nơi Chúa — bởi như Thánh Phaolô từng nói: "Ai có thể tách chúng ta ra khỏi tình yêu của Đức Kitô?... Trong mọi sự, chúng ta toàn thắng nhờ Đấng đã yêu mến chúng ta" (Rm 8, 35-37).
5. LỜI MỜI GỌI HÀNH ĐỘNG VÀ CẦU NGUYỆN.
Hôm nay, giữa mầu nhiệm Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời, chúng ta được mời gọi:
Hãy cầu nguyện không ngừng cho những người đang chịu án, cho các thân nhân, đặc biệt cho những người mẹ đau khổ.
Hãy dấn thân theo tinh thần công lý nhân bản: đòi hỏi minh bạch, quyền được bào chữa, quyền tiếp cận mọi con đường cứu xét, và sẵn sàng sửa sai khi sự thật xuất hiện.
Hãy để lòng mình mềm mại: đừng để vô cảm làm chai sạn lương tri.
Hãy để tình thương của Mẹ Maria — người đã đứng khóc dưới Thánh Giá — uốn nắn những phán xét vội vã.
Nguyện xin Đấng là Sự Sống gìn giữ Hải. Nguyện xin Đấng là Tình Yêu ôm ấp trái tim người mẹ. Và nguyện xin những người đang giữ chìa khóa của công lý sẽ nhớ rằng: bản án tử là thứ duy nhất không thể sửa chữa. Khi sự thật chưa được sáng tỏ, xin đừng để một mạng sống bị lấy đi.
6. NIỀM HY VỌNG VỮNG VÀNG.
Trong ngày Hội Thánh ca tụng và vui mừng reo vang, Đức Mẹ được rước về trời, chúng ta hãy để mầu nhiệm ấy soi chiếu cuộc đời hôm nay.
Đức Mẹ đã chứng kiến đau đớn tận cùng, và đã được Thiên Chúa an ủi – nay Đức Mẹ cầu bàu cho mọi người mẹ đang khóc, cho mọi người con bị bỏ rơi trong nỗi đau tăm tối của lao tù. Hãy tin rằng: Hy vọng nơi Thiên Chúa mạnh hơn mọi án phán trần gian; hy vọng ấy biến nước mắt thành hạt giống của tương lai mới.
Lạy Mẹ Maria, Mẹ đã từng đứng dưới chân Thánh Giá, xin Mẹ đứng bên bà Loan, bên Hải, và bên những người mẹ đang khóc trên khắp thế giới. Xin Mẹ cầu cùng Con Mẹ cho công lý được sáng tỏ, cho tâm hồn chai cứng được mềm lại, và cho mọi người biết tưởng tiếc trước mạng sống của một và có thể còn nữa những người anh em khác.
SUY NIỆM NHÂN LỄ Đức Mẹ HỒN XÁC LÊN TRỜI 2025
Hôm nay, Hội Thánh mừng một mầu nhiệm: Đức Maria, Mẹ Chúa Kitô, sau hành trình trần gian, đã được Chúa triệu hồi về vinh quang cả hồn lẫn xác.
Lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời không chỉ tôn vinh một mình Đức Mẹ, mà còn cho chúng ta một viễn ảnh cứu độ: thân xác con người không phải là vật tiêu tan mà được mời gọi dự phần vào sự sống vĩnh cửu.
Các Bài đọc của Lễ hôm nay — từ hình ảnh Người Phụ Nữ mặc mặt trời (Kh 12), đến lời thánh Phaolô nói về sự phục sinh (1Cr 15) và lời thưa “Xin vâng” của Đức Mẹ trong Tin Mừng (Lc 1, 46–55) — tất cả dẫn ta vào một niềm hy vọng chắc chắn: Thiên Chúa đã chinh phục sự chết, và Thiên Chúa gìn giữ phẩm giá con người đến cùng.
Nhưng chính trong ánh sáng ấy, khi nhận ra Đức Maria đã hiện diện bên cạnh Thánh Giá oan khiên và thương đau, chúng ta mới biết thế nào là nỗi lòng người mẹ — dù chứng kiến Con mình bị kết án, bị đánh đập, và dù không ai đau đớn hơn khi từng giây phút Con Một bị sỉ nhục, bị nguyền rủa, và đang hấp hối, Đức Mẹ vẫn hiến dâng trọn vẹn một lòng tin.
Đó không chỉ là cái chết thể xác, mà còn là sự nhức nhối tận cùng của trái tim người Mẹ. Nỗi đau dằn xé trong trái tim Người Mẹ vượt quá lời có thể diễn tả; đó là nỗi đau của một tình yêu bị đóng đinh.
Bởi vậy mà hình ảnh Đức Mẹ dưới Thánh Giá hôm nay vẫn vang vọng trong lòng nhân loại như một lời tố cáo trước mọi bất công. Và chúng ta không thể ngoảnh mặt trước những nỗi đau còn nặng trên trần gian.
Có những người mẹ cũng đang sống trong nỗi cùng cực đó. Tôi nghĩ về bà Nguyễn Thị Loan — người mẹ đã bao năm đứng lặng trước cánh cổng nhà tù, nâng những lá đơn kêu oan, mang vết hằn của một mối ưu tư không nguôi trước bản án tử hình treo lơ lửng trên đầu con trai là Hồ Duy Hải. Mỗi bước chân bà đi, mỗi hơi thở bà sống, là một chuỗi dài chờ đợi, hy vọng, tuyệt vọng, rồi lại hy vọng.
Tôi nghĩ về Hồ Duy Hải, con trai của bà Loan, người đang đeo trên đầu một bản án có thể đưa anh ra giữa bờ vực sinh tử.
Hình ảnh bà Loan đứng đó, đời sống bà bị in dấu bởi nỗi chờ đợi, gợi lại cho ta bóng dáng Đức Maria Sầu Bi bên chân Thánh Giá: cùng một nhịp đập trái tim, cùng một thương đau của người mẹ nhìn con chịu khổ, chịu đau đớn.
Những ai từng nhìn thấy bà Loan, thấy mái tóc đã bạc, gương mặt hằn sâu những nếp nhăn lo âu, sẽ hiểu thế nào là nỗi đau đớn tột cùng của người mẹ. Nỗi đau đó thật gần với đau thương của Đức Mẹ trong ngày Thứ Sáu Tuần Thánh.
1. LƯƠNG TRI VÀ TIẾNG KÊU CỦA KINH THÁNH.
Nhưng khi con người kết án, thì Thiên Chúa lại ủi an. Lời Chúa luôn trầm sâu về phẩm giá con người và lời an ủi cho kẻ đau khổ. Chúa Giêsu nói: "Phúc thay ai sầu khổ, vì họ sẽ được Thiên Chúa ủi an" (Mt 5,4); Chúa cũng gọi mời: "Hãy đến cùng Ta, hỡi những ai lao nhọc và gánh nặng, Ta sẽ cho nghỉ ngơi bồi dưỡng" (Mt 11,28).
Trong Thánh Vịnh, chúng ta nghe tiếng Tin mừng an ủi: "Lạy Chúa, dầu qua lũng âm u con sợ gì nguy khốn, vì có Chúa ở cùng. Côn trượng Ngài bảo vệ, con vững dạ an tâm" (Tv 23, 4).
Những lời ấy không chỉ dành cho người Do Thái thời xưa, nhưng cũng dành cho bà Loan, cho Hải, cho mọi người mẹ có nước mắt tuôn không cạn, và cho tất cả những ai đang bị nghiền nát dưới sức nặng của bất công và khổ đau. Những lời ấy cũng dành cho chúng ta bất cứ khi nào chúng ta rơi vào tăm tối, thách thức trong đời.
2. HUẤN QUYỀN HỘI THÁNH VỀ PHẨM GIÁ CON NGƯỜI VÀ ÁN TỬ HÌNH.
Hội Thánh không chỉ nói về hy vọng, mà còn hành động vì phẩm giá con người. Hội Thánh không thờ ơ trước nỗi đau này. Hiến chế Mục Vụ (số 12) nhắc rằng, quyền sống là nền tảng phẩm giá con người. Còn số 27 minh định: "Bất cứ hành vi nào cố ý tước đoạt mạng sống con người… đều trái nghịch với phẩm giá của con người và xúc phạm nghiêm trọng đến Đấng Tạo Hóa".
Và bản sửa đổi trong Giáo lý Hội Thánh Công Giáo (số 2267, 2018), tuyên bố rõ: "Án tử hình là điều không thể chấp nhận, bởi vì xâm phạm đến sự bất khả xâm phạm và phẩm giá của con người, và Hội Thánh dấn thân với quyết tâm nhằm xóa bỏ án tử hình trên toàn thế giới".
Đức Giáo Hoàng Phanxicô nhiều lần thúc bách: Không ai mất phẩm giá dù đã phạm tội nặng đến đâu, và xã hội phải tìm con đường công lý mà không tước đi hy vọng của người khác (Fratelli Tutti - số 263).
Ngày 29.6.2025, Ủy ban Công lý và Hòa bình – trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam – đã gửi thư mục vụ hoan nghênh Quốc hội Việt Nam quyết định bãi bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, có hiệu lực từ ngày 1.7.2025. Thư khẳng định rằng: "Giáo Hội Công Giáo luôn đề cao quyền sống là quyền cơ bản, bất khả xâm phạm của con người…", và dẫn lại trích dẫn Giáo lý (số 2267) để nhấn mạnh: Án tử hình là không thể chấp nhận (https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/thu-muc-vu-cua-uy-ban-cong-ly-va-hoa-binh-gui-cong-dong-dan-chua-viet-nam-ve-hinh-phat-tu-hinh?utm_source=chatgpt.com).
Những lời huấn quyền này không phải là chủ trương trừu tượng, mà là tiếng gọi lương tri với tính cấp bách: khi xã hội dễ dàng chấp nhận một quyết định tước đi mạng sống con người, thì chính lương tri và công lý nhân bản đang bị thử thách.
Hôm nay, trước mắt chúng ta, còn đó hình ảnh nhiều bản án tử treo lơ lửng, chúng ta cần lắng nghe tiếng nói Kinh Thánh và tiếng nói Hội Thánh: Hãy để lòng thương, sự tìm hiểu minh bạch và khả năng sửa sai dẫn lối.
3. THA THIẾT VỚI NHỮNG NGƯỜI MẸ VÀ KÊU GỌI CHO LƯƠNG TRI.
Bà Loan, cũng như Đức Mẹ xưa, đang sống giữa khoảng mờ của hy vọng và thất vọng. Có thể mỗi ngày trôi qua, tin tức đưa đến không làm lòng Bà nhẹ hơn, nhưng có lẽ trong sâu thẳm, Bà vẫn cảm nhận một bàn tay vô hình nào đó nâng đỡ. Tôi tin, nếu có bàn tay dìu, để Bà có thể sống và mạnh mẽ, thì đó không ai khác ngoài Thiên Chúa của tôi.
Nếu Bà đọc được những dòng này, xin Bà biết rằng: rất nhiều người không quen biết, chưa từng gặp mặt Bà, vẫn đang âm thầm lòng kề lòng với Bà và với Hải. Họ cũng như Bà, mong mỏi cho Hải được minh oan, được sống; mong mỏi cho Bà được bình an, dù chỉ một đêm ngủ trọn giấc không mộng dữ. Và họ tin, dù kết quả thế nào, trái tim Bà vẫn giữ được một ngọn lửa nhỏ của hy vọng, đủ soi sáng những bước cuối của chặng đường đầy nước mắt này.
Lời tha thiết đến với bà Loan và Hồ Duy Hải, tôi muốn nói những lời giản dị, như một vòng tay, xin được lau nước mắt.
— Bà Loan ơi, tôi gọi Bà. Xin cho phép mọi tấm lòng lạ lùng này được đến gần Bà để chia sẻ giây phút nặng nề. Xin cho Bà được nhận ra: rất nhiều người chưa biết Bà, chưa từng gặp Bà, nhưng đã mang Bà trong lời cầu nguyện. Có biết bao trái tim lắng nghe câu chuyện của Bà. Dù Bà thuộc niềm tin tôn giáo nào, tôi tin nỗi đau của Bà, Chúa thấy. Giọt nước mắt của Bà, Chúa đếm. Và cả nụ cười mà Bà tưởng như đã mất, Chúa vẫn có thể trả lại. Có thể con đường minh oan sẽ dài, có thể bản án vẫn như mũi dao treo lơ lửng, nhưng Chúa vẫn còn đó, chắc chắn Ngài sẽ có lời cuối cùng.
Bà và Hải, xin nhận một lời ấm: "Chúng tôi xin ôm lấy nỗi đau của Bà, xin cùng đi với Bà trong từng bước chông chênh".
Chúng tôi không có bất cứ quyền hạn nào, vì thế, không thể xóa đi nỗi đau, nhưng xin được làm nhẹ bớt gánh nặng của Bà.
Chúng tôi không thể trả lại tuổi xuân cho Hải và xóa bớt dấu chân chim trên đôi mắt Bà, nhưng hết lòng xin Bà một giây phút nở nụ cười — nụ cười của người được biết mình không cô độc. Bà nhé!
— Với Hồ Duy Hải, nếu em đọc được những dòng này, tôi muốn nói cùng em: Dù con người có đối xử với em thế nào, tôi tin, Chúa vẫn xem em là con của Chúa. Nếu em nghe được, xin hãy biết rằng em không bị quên lãng; có người vẫn tin và hy vọng cùng em. Em đừng để thất vọng giết chết niềm tin của mình. Nếu em có lòng tin vào Trời Cao, vào Đấng Tạo Thành nào đó, thì tôi chỉ cho êm, đó chính là Thiên Chúa của tôi. Hãy giữ lấy Chúa như Mẹ Maria trong giờ khắc mà nỗi bi đát đạt đến đỉnh điểm, đạt đến tận cùng: Mẹ giữ lấy Con của Mẹ, lúc mà Người Con ấy đã tắt thở.
Cả Bà Loan và Hồ Duy Hải, tôi xin bà vững lòng; tôi xin em đừng tuyệt vọng. Trên con đường này, dẫu bóng tối dày đặc, vẫn có những ánh đèn của lương tri đang cháy. Vẫn có những con tim không ngủ yên khi công lý chưa được trả về đúng nghĩa. Và trên hết, vẫn có Thiên Chúa – Đấng không bao giờ bỏ rơi những ai kêu cầu Ngài.
— Và lời tha thiết này xin gửi đến những ai đã từng kết án, từng vội vàng đồng ý cho án tử, những ai đã từng đóng cửa lương tri: Hãy dừng lại! Hãy nhớ rằng, trong mọi nền văn minh, sự sống là giá trị tối thượng. Nếu chúng ta chấp nhận để một người bị xử tử trong khi sự thật còn mờ mịt, thì chúng ta đang tự làm nghèo đi nền nhân bản của chính mình, và đang để lại một vết nhơ cho thế hệ mai sau.
— Với những ai đang cầm giữ công lý, xin hãy nhớ: công lý không chỉ là đúng luật, mà còn là đúng lòng người. Xin hãy nghĩ đến "đức". Đức không chỉ dành cho đời này, mà còn là phúc đức cho con cháu đời sau. Nếu một ngày nào đó, người thân của quý vị bị kết án tử, dù họ có tội hay không, quý vị sẽ hiểu trái tim của người mẹ, người cha, người em phải chịu đau đớn ra sao. Xin hãy đặt mình vào vị trí của bà Loan, của Hải, của cô em gái ruột đã và vẫn đang vì Hải – để hiểu rằng, mạng sống là điều không thể lấy lại khi đã mất.
— Với những ai đang ẩn mình trong bóng tối của sự thật, xin hãy can đảm bước ra ánh sáng. Đừng để một mạng người phải chết oan. Đừng để lịch sử ghi lại rằng công lý đã bị bán rẻ, rằng lương tri đã bị chôn vùi.
— Nếu ai đó từng hả hê, từng vô cảm, từng ủng hộ cái chết cho một người khi chưa biết rõ sự thật, thì xin hãy nhìn vào đôi mắt Đức Mẹ dưới chân Thánh Giá. Đôi mắt ấy không oán hận, nhưng buồn sâu thẳm, và mời gọi mỗi người xét lại lòng mình. Bởi lẽ, "ai trong anh em sạch tội, hãy ném đá trước đi" (Ga 8, 7).
Hãy để cho Chúa quyết định sự sống và cái chết của mỗi người. Hãy để cho lòng từ bi dẫn đường cho bàn tay cầm cán cân công lý. Hãy để cho một người mẹ, sau những năm tháng kiệt sức, được ôm con trở về – không phải ôm một nắm tro tàn.
Vì "Phúc thay ai biết xót thương người, họ sẽ được Thiên Chúa xót thương" (Mt 5,7).
Một bản án đưa đến cái chết không chỉ chấm dứt một cuộc đời, mà còn để lại một hố sâu đau đớn trong trái tim người mẹ, trong gia đình, trong cộng đồng.
Hãy để lương tri mình mềm — để biết thương, để muốn công lý thực sự, để bảo vệ phẩm giá con người.
4. HY VỌNG SÂU VÀO TRỜI CAO HƠN MỌI HY VỌNG VÀO TRẦN GIAN.
Có thể Hy vọng vào hệ thống pháp lý, vào công cuộc tìm kiếm sự thật khiến ta chới với, run rẩy vì bị chính hệ thống ấy bội phản. Có thể hy vọng vào con người, sẽ bị dập tắt, sẽ làm ta sụp đổ — khi bị bỏ rơi, khi chịu oan khuất. Hy vọng vào Con người có thể làm ta thất vọng – đến ê chề, đến chỗ tuyệt vọng, đến mức phải đối diện với cái chết oan khuất.
Nhưng niềm hy vọng đặt nơi Thiên Chúa thì không bao giờ tàn. Nó vượt trên mọi thất vọng. Thánh Phaolô đã xác tín: "Trong niềm hy vọng, chúng ta được cứu độ… và chúng ta biết rằng, mọi sự đều sinh ích cho những ai yêu mến Thiên Chúa" (Rm 8, 24. 28).
Hy vọng đặt nơi Thiên Chúa còn là hy vọng dựa trên Đấng lên tiếng bảo đảm cho sự sống mới. Thánh Phaolô nói: "Trong mọi sự, chúng ta toàn thắng nhờ Đấng đã yêu mến chúng ta" (Rm 8, 37).
Đức Mẹ, dù đứng bên chân Thánh Giá, vẫn bám vào lời hứa của Thiên Chúa, chính là mẫu mực của hy vọng không bị tắt.
Ngày Đức Mẹ được Chúa đưa về trời, Đức Mẹ không còn phải khóc cho Con mình nữa. Thay vào đó, Đức Mẹ được ôm trọn phần thưởng của lòng trung tín, của niềm hy vọng không lay chuyển — đó là bảo chứng cho mỗi người tin rằng: NẾU BÁM VÀO CHÚA, NGAY CẢ
SAU CÙNG CŨNG ĐƯỢC SỐNG LẠI TRONG VINH QUANG.
Hải và bà Loan, xin hãy tin rằng: cho dù phán quyết của con người có thể đẩy ta đến bên bờ vực thẳm, thì phán quyết của Thiên Chúa lại có thể đưa ta vào vòng tay yêu thương và sự sống muôn đời. Không gì, kể cả án tử, có thể tước mất hy vọng nơi Chúa — bởi như Thánh Phaolô từng nói: "Ai có thể tách chúng ta ra khỏi tình yêu của Đức Kitô?... Trong mọi sự, chúng ta toàn thắng nhờ Đấng đã yêu mến chúng ta" (Rm 8, 35-37).
5. LỜI MỜI GỌI HÀNH ĐỘNG VÀ CẦU NGUYỆN.
Hôm nay, giữa mầu nhiệm Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời, chúng ta được mời gọi:
Hãy cầu nguyện không ngừng cho những người đang chịu án, cho các thân nhân, đặc biệt cho những người mẹ đau khổ.
Hãy dấn thân theo tinh thần công lý nhân bản: đòi hỏi minh bạch, quyền được bào chữa, quyền tiếp cận mọi con đường cứu xét, và sẵn sàng sửa sai khi sự thật xuất hiện.
Hãy để lòng mình mềm mại: đừng để vô cảm làm chai sạn lương tri.
Hãy để tình thương của Mẹ Maria — người đã đứng khóc dưới Thánh Giá — uốn nắn những phán xét vội vã.
Nguyện xin Đấng là Sự Sống gìn giữ Hải. Nguyện xin Đấng là Tình Yêu ôm ấp trái tim người mẹ. Và nguyện xin những người đang giữ chìa khóa của công lý sẽ nhớ rằng: bản án tử là thứ duy nhất không thể sửa chữa. Khi sự thật chưa được sáng tỏ, xin đừng để một mạng sống bị lấy đi.
6. NIỀM HY VỌNG VỮNG VÀNG.
Trong ngày Hội Thánh ca tụng và vui mừng reo vang, Đức Mẹ được rước về trời, chúng ta hãy để mầu nhiệm ấy soi chiếu cuộc đời hôm nay.
Đức Mẹ đã chứng kiến đau đớn tận cùng, và đã được Thiên Chúa an ủi – nay Đức Mẹ cầu bàu cho mọi người mẹ đang khóc, cho mọi người con bị bỏ rơi trong nỗi đau tăm tối của lao tù. Hãy tin rằng: Hy vọng nơi Thiên Chúa mạnh hơn mọi án phán trần gian; hy vọng ấy biến nước mắt thành hạt giống của tương lai mới.
Lạy Mẹ Maria, Mẹ đã từng đứng dưới chân Thánh Giá, xin Mẹ đứng bên bà Loan, bên Hải, và bên những người mẹ đang khóc trên khắp thế giới. Xin Mẹ cầu cùng Con Mẹ cho công lý được sáng tỏ, cho tâm hồn chai cứng được mềm lại, và cho mọi người biết tưởng tiếc trước mạng sống của một và có thể còn nữa những người anh em khác.