Máy bay không người lái, camera cố định và phần mềm nhận dạng khuôn mặt quét không gian công cộng, với hình ảnh được liên kết với hồ sơ chính phủ. (ảnh: Pixinoo / Shutterstock)


Khi công nghệ phục vụ quyền lực thay vì phục vụ con người, kết quả không phải là sự tiến bộ mà là sự áp bức.

Đó là bình luận của Gia Chacón, trên National Catholic Register, ngày 14 tháng 8 năm 2025.

Trí tuệ nhân tạo đang trao cho các chính phủ và các thế lực thù địch khả năng xác định, giám sát và bịt miệng các Kitô hữu theo những cách lặng lẽ hơn, nhanh hơn và khó bị phát hiện hơn. Những gì từng đòi hỏi nguồn nhân lực khổng lồ giờ đây có thể được thực hiện ngay lập tức, ở quy mô lớn và với độ chính xác mà sự giám sát của con người không bao giờ có thể sánh kịp.

Tại Trung Quốc, chính quyền đã lắp đặt camera ở lối vào nhà thờ và trong một số trường hợp, bên trong các thánh đường. Những camera này được kết nối với hệ thống nhận dạng khuôn mặt, có thể xác định danh tính tín hữu và đưa thông tin đó vào cơ sở dữ liệu của nhà nước. Thật khó tin, việc tham dự nhà thờ có thể âm thầm hủy hoại sự nghiệp của một người, cản trở việc nhập học đại học hoặc hạn chế việc đi lại. Một nền tảng cảnh sát quốc gia được gọi là Hệ thống Hoạt động Liên Tích hợp (IJO) tổng hợp dữ liệu sinh trắc học, lịch sử di chuyển và thông tin liên lạc để đánh dấu những cá nhân "đáng ngờ". Ban đầu được triển khai chống lại người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ, hệ thống tương tự đã được sử dụng để giám sát các cộng đồng Kitô giáo.

Việc giám sát này mở rộng ra trực tuyến. Trong một trường hợp được ghi nhận, các thành viên của một nhóm sách Kitô giáo đã cố gắng giới thiệu cuốn "Gương Chúa Kitô" của Thomas à Kempis trên WeChat, ứng dụng nhắn tin và mạng xã hội phổ biến nhất Trung Quốc, được hơn một tỷ người sử dụng. Ngay khi họ nhập chữ "Kitô", nền tảng này đã đánh dấu đó là vi phạm và chặn bài đăng, xếp loại thuật ngữ này cùng với nội dung khiêu dâm và "kích động". Họ chỉ có thể chia sẻ tiêu đề bằng cách thay thế một chữ cái bằng một con số. Đây là kiểm duyệt do AI điều khiển trên thực tế: quét và xóa nội dung Kitô giáo theo thời gian thực trước khi nó đến được với độc giả.

Sự đàn áp Kitô giáo không phải là chuyện của quá khứ. Nó đang gia tăng và thay đổi. Trên khắp thế giới, các tín hữu vẫn phải đối diện với bạo lực tàn bạo: Các ngôi làng bị tấn công ở Nigeria, các mục tử bị bỏ tù ở Ấn Độ, và các vụ tấn công của đám đông ở Pakistan xảy ra sau những cáo buộc báng bổ sai sự thật. Nhưng bên cạnh những cuộc tấn công hữu hình này, một hình thức đàn áp mới đang phát triển.

Phương pháp của Iran trông có vẻ khác nhưng vẫn dựa trên cùng một nguyên tắc: tính hữu hình toàn diện. Máy bay không người lái, camera cố định và phần mềm nhận dạng khuôn mặt quét không gian công cộng, với hình ảnh được liên kết với hồ sơ chính phủ.

Về mặt chính thức, hệ thống này thực thi quy định về trang phục Hồi giáo, nhưng cơ sở hạ tầng tương tự có thể, và trong bối cảnh độc tài, chắc chắn sẽ được sử dụng để theo dõi những người trở lại Kitô giáo và các nhà thờ hầm trú. Các nhà điều tra của Liên Hợp Quốc đã ghi nhận cách thức những công cụ này đã được đưa vào các trường đại học, nơi làm việc và các trung tâm giao thông.

Từ tháng 6 năm 2023 đến tháng 5 năm 2024, chính phủ ở ít nhất 41 quốc gia đã chặn các trang web lưu trữ nội dung chính trị, xã hội hoặc tôn giáo. Đối với các Kitô hữu trong môi trường hạn chế, truyền thông kỹ thuật số không phải là tùy chọn, đó là cách duy nhất để tiếp nhận giáo lý, tham gia thờ phượng hoặc lắng nghe từ mục tử của họ. Khi các thuật toán tự động xóa các bài giảng, chặn các buổi phát trực tiếp hoặc he giấu nội dung liên quan đến đức tin, kết quả cũng giống như việc khóa cửa nhà thờ.

Một vũ khí khác là chế tạo deepfake. Chỉ với một đoạn âm thanh ngắn hoặc một vài bức ảnh, các công cụ AI có thể tạo ra các video hoặc bản ghi âm giả mạo có sức thuyết phục. Các mạng lưới tội phạm đã sử dụng chúng để tống tiền.

Ở những quốc gia mà cáo buộc phạm thượng có thể dẫn đến tù tội hoặc bạo lực, một tuyên bố bịa đặt từ một nhà lãnh đạo Kitô giáo có thể gây tử vong. Ngay cả trong các xã hội tự do, những cuộc tấn công như vậy có thể hủy hoại danh tiếng và chia rẽ cộng đồng trước khi sự thật được phơi bày.

Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã cảnh báo rằng "trí tuệ nhân tạo đòi hỏi sự quản lý đạo đức và khuôn khổ quy định phù hợp, tập trung vào con người, và vượt ra ngoài các tiêu chuẩn đơn thuần về tiện ích hay hiệu năng". Khi kỹ thuật phục vụ quyền lực thay vì con người, kết quả không phải là tiến bộ mà là sự áp bức. Lời kêu gọi của ngài về một "kiến trúc đạo đức" cho AI không phải là một điều trừu tượng, mà là một bản thiết kế mà Giáo hội phải đưa vào thực hiện ngay bây giờ.

Đối với Giáo Hội Công Giáo, điều đó có nghĩa là thiết lập các tiêu chuẩn riêng để bảo vệ tín hữu: yêu cầu truyền thông an toàn trong các giáo phận và các thừa tác vụ, đào tạo giáo sĩ về rủi ro kỹ thuật số và đảm bảo rằng không một tổ chức Công Giáo nào trở thành nguồn dữ liệu có thể bị khai thác chống lại các tín hữu. Điều đó có nghĩa là sử dụng thẩm quyền đạo đức của Tòa thánh để thúc đẩy các chính phủ và tập đoàn thực thi các biện pháp bảo vệ.

Và đối với người Công Giáo ở các quốc gia có tự do, điều đó có nghĩa là hành động như những người bênh vực cho những người không có tự do. Luật pháp, chính sách thương mại và các tiêu chuẩn kỹ thuật có thể bảo vệ người bị bức hại hoặc trang bị vũ khí cho những kẻ bức hại họ.

Đối với Giáo hội, nhiệm vụ rất rõ ràng: Ngăn chặn dòng chảy của các công cụ cho phép bức hại trước khi chúng đến tay những kẻ áp bức. Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ đã xác định các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với giám sát do AI điều khiển, nhận dạng khuôn mặt và hệ thống theo dõi sinh trắc học [biometric] là một trong những biện pháp phòng thủ hữu hiệu nhất.

Nếu lời kêu gọi của Đức Giáo Hoàng Leo được thực hiện nghiêm túc, Giáo hội sẽ dẫn đầu trong việc đảm bảo rằng các công cụ của thời đại không được dùng để chống lại thân thể Chúa Kitô. Nếu lời kêu gọi bị phớt lờ, chúng ta sẽ từ bỏ trách nhiệm đó, và sự im lặng sẽ là trách nhiệm của chúng ta.